Weekend

Румыния мен Молдава не үшін бірікпейді?

Румыния мен Молдова біріктіру қозғалысы

Авторларды қолдау орталығы

mediabugin@gmail.com

Румыния мен Молдова бірлестігінің одақтастық құру мақсатындағы қозғалысы  қазіргі заманғы мемлекеттерінде әртүрлі сипаттамалары мен түрлі деңгейлеріне ие әлеуметтік және саяси-экономикалық қозғалыс болып табылады. XIV ғасырдан бастап бүгінгі күнге дейінгі Дунайдың алғашқы ортағасырлық князьдігінен пайда болғаннан бастап бұл қозғалыс жалғасып келеді. Бұл қозғалыстың жақтаушылары "одақтастар" деп аталады ,ал қозғалыстың өзі - одақтық .Ал қозғалысқа түбегейлі қарсылар молдовенисттер деп аталады.

Қазіргі шиеленіскен жағдайға келер болсақ, Молдовада Румыниямен бірлестікті қолдайтын саяси партиялар бар екен. Олар  саяси элитасы арасында Молдова тәуелсіздігін сақтай отырып, елді Еуропалық Одаққа біріктіруге ниет етеді. 2009 жылдың қазан айында Молдова премьер-министрі Влад Филат «Молдова мемлекет ретінде осында орын алды, ал осы жерде тұратын адамдар өздерін осы ел азаматтары деп есептейді. Халық қауымдастық болуды қаламайды әрі бұл заңды түрде де мүмкін емес" деп мәлімдеме жасады. Молдавиялық саясаткерлер кәсіподақ идеяларын білдірді, бірақ бұл идеялар соңында символдық болып кетті. КСРО ыдырағаннан бері өткен жиырма жыл ішінде Молдавия, Гагаузия және Приднестрия өз күштерін румындықтармен бөлісуге келмейтін, өздерінің саяси және экономикалық элиталарын қалыптастыра алды. Біріктіру барлық телнұсқаларын (президенттің, парламенттің, министрліктердің және т.б.) автоматты түрде таратылуына алып келуі мүмкін. Оған қоса 25 наурызда Кишиневте одақтастар мен молдовиялықтар арасында қақтығыстар болды. Негізінен Румыниямен бірігу жоспары 1989-1992 жылдары Приднестровье қақтығысының себептерінің бірі болды. Сондай-ақ гагауздықтарды ұлттық тілде автономия алуға ынталандырды. Румыниямен бірігу жағдайында бұл Приднестровье мен Гагаузия Молдовадан шығып кетуіне үлкен дәлел табатын болады.

2006 жылдың 1 шілдесінде Румынияның Еуропалық Одаққа кіреріне жарты жыл бұрын, Румыния Президенті Траян Басеску Сарайда Молдовалық  әріптесі Владимир Воронинге қабылдады. Ол кезде президент Еуроодаққа қосылу мақсатымен біртұтас мемлекетке қосылу туралы ұсыныс жасады. Алайда Воронин бұл жоспарды қолдамады.

2010 жылы болса Молдованың алдағы 25 жылда Румыния құрамына кіруі туралы мәлімдеме жасады. Оның айтуынша, Румыния шекарасы Днестрдан өтетін болады, ал Украина одан әрі демократияландыру және ЕО-на интеграция үшін күшті ынталандыру алатын болады. Бэсеску Бухарестің «Молотов-Риббентроп» шекарасы келісіміне ешқашан қол қоя алмайтындығын атап өтті. 2013 жылдың қарашасында Траян Бэсеску бірыңғай мемлекет құру туралы ұсынысын растады, бірақ Молдова премьер-министрі Юрий Лянканың айтуынша, Молдова Румыниямен бірігуге дайын емес. Осылайша екі ел арасындағы одақтастық мәселесі артқа шегініп келеді.