Қыз айттыру

Әр ата-ана өз ұлының болашақ қалыңдығын ерте іздейді. Анасын көріп, қызын ал деген қағиданы қатаң ұстайды. Болашақ құдасын орынды жерден, жақсы кісілерден, аталы, іргелі ауылдан қарайды. Тұқымында, тегінде ауруы бар отбасының қыздарына сөз салмайды. Лайықты деген адамдарына әдейі барып, балаларының болашағы туралы әңгіме қозғайды, өздерінің құда болу ниетін білдіреді. Мұны қыз айттыру дейді.

Бұл жолдың да түрлі ереже, тәртібі бар. Егер балалар (ұл,қыз) жас болса, тіпті іште жатса да ерте келіп сөз байласады. Мұндай адамдар көбіне бірін-бірі жақсы білетін, өте сыйлы дос кісілер арасында болады. Олар алдымен іште жатқан балаларын бір-біріне қосу туралы келіседі. Атастыру деген осы. Мұны бел құда дейді. Кейде қыз алған құда енді сол үйге өз қызын беретін болса мұны қарсы құда дейді. Бұрын құда болған кісілер құдалықты тағы жалғастыратын болса, оны сүйек жаңғырту деп атайды. Қыз бойжеткен, ұл ержеткен жағдайда екі жасты қос құда түсу арқылы жасалады. Қазақтың ертеден белгіленген заңы бойынша жеті атадан бері қыз алыспайды. Қазақтың тағы бір жазылмаған заңы – әйел күйеуден сегіз жас, еркек әйелден жиырма бес жас үлкен болса, қосылуға рұқсат етілмейді. Әрине, әмеңгерлік жолда мұндай некелік ережелер мен шектеулерге қарамайтын жайлар да болған.

Қыз айттыру, баталасу жас отаудың беріктігін, сенім мен сыйластықтың негізін қалайды.

Адилова Дильназ Абылай хан атындағы ҚазХҚжӘТУ менеджмент және халықаралық қатынастар факультеті журналистика мамандығының 1 курс студенті