40-күн: Халық «Қанды қаңтар» оқиғасының құрбандарын қалай еске алды?

Кеше, 13 ақпанда Қазақстанда «Қанды қаңтар» оқиғасы құрбандарын еске алу рәсімі өтті. Ел президенті, Алматы әкімі, қаза тапқандардың туыстары, шерушілер, прокурорлар мен полицейлер дұға етті, деп хабарлайды bugin.kz порталы Orda.kz сайтына сілтеме жасап.

Кеше Қазақстандағы «Қанды қаңтар» оқиғасына 40 күн болды. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев таңертең елордадағы «Хазірет Сұлтан» мешітінде марқұмдардың рухына тағзым етті.

Ақорданың хабарлауынша, Президент биыл халқымыз ауыр сынақтардан өткенін атап өткен.

«Мемлекеттің тұтастығына, азаматтардың қауіпсіздігіне, елдің болашағына қауіп төнді. Біз лаңкестерге тойтарыс бердік. Алайда бұл аласапыран көптеген азаматтардың өмірін жалмады. Бұл - нағыз трагедия. Менің тапсырмам бойынша тиісті органдар осындай әрбір жағдайды жан-жақты тексереді. Мен үшін адам құқығын қорғау мәселесі өте маңызды», - деді Тоқаев.

Орталық мешітте өткен еске алу намазына Алматының жаңа әкімі Ерболат Досаев та қатысты.

Алматылықтар осыдан 40 күн бұрын қанды оқиға болған Республика алаңында қаза болғандарды еске алуға келді. Рұқсат етілмеген митингіге барлығы 700-ге жуық адам қатысты. Шерушілер арасында белсенділер, саясаткерлер, қаза тапқандардың туыстары болды.

Белсенділер стелланың айналасына «Қанды қаңтар» құрбандарының аты-жөні мен тегі көрсетілген тізімді орналастырды.

Жерлеу митингісі еске алу дұғасымен басталды. Осы оқиғаларда жақындарынан айырылған халық жеңдеріне ақ лента тағып алды. Ал баласынан айырылған аналар шеруге шыққандарға ыстық шелпек таратты.

Республика алаңының түкпір-түкпірінен Қазақстанның әнұраны шырқалды. Қайтыс болғандардың туыстары мен лаңкестікке күдіктілердің басты талабы – қылмыстық істердің адал тергелгені және қамауға алынған жазықсыз жандардың босатылуы.

Митингіге белсенділер, қоғам қайраткерлері мен саясаткерлер қатысты. Тоғыз жылдан кейін Болат Әбілов тағы да наразылық акциясын ұйымдастырды. Ол Назарбаев даңғылының атауын «Қаңтар» деп өзгертуді ұсынды.

Айта кетейік, 2017 жылдың 1 желтоқсанына дейін Алматының орталық көшесі жазушы және революционер Дмитрий Фурмановтың есімімен аталған болатын.

Шығармашылық өкілдері өз өнерлерін ортаға салды. Денис Стадничук Тәуелсіздік монументінің әр тақтасына бір парақ ақ қағаз бен алма орналастырып шықты. Суретші «бұл қанды қаңтар құрбандарының символы – әрбір алма өлген адамға» деп түсіндірді.

Бірнеше сағаттан кейін Республика алаңына Алматы қаласы прокурорының орынбасары Назарбай Ибраймолдаев пен қалалық қоғамдық даму басқармасы басшысының орынбасары Айдар Есенбеков келді. Әкімдік пен прокуратура өкілдері шеруге шыққандарды таратуды сұрады.

Ал шерушілер прокурорлар мен полиция қызметкерлерін өздерімен бірге дұға етуге шақырды.

Шерушілер қолдарына «Жазықсызға бостандық», «Халық лаңкес емес», «Біз қанды қаңтарды ұмытпаймыз және кешірмейміз» деген плакаттарды ұстап алған. Сонымен қатар олар лаңкестікке күдікті тұтқындарға қатысты қылмыстық істердің әділ тергелуін ғана талап етті.

Митинг ресми түрде аяқталған кезде белсенді Марат Айтпаев пен басқа да демонстранттар Республика алаңынан марқұмдардың фотосуреттерін, сондай-ақ Тәуелсіздік монументіне шерушілер әкелген «Қанды қаңтар» құрбандарының тізімін кейін лақтырып жібермеу үшін жинап алды. Ал гүлдер, баннерлер мен алмалар орнында қалды.

Бейбіт митингі 5 сағатқа созылды. Адамдар тарағанымен, көкейлерінде жауабы табылмаған қаншама сұрақтар қалды. Алаңда гүл де, көз жасы да көбейді. Халық тарай бастағанда Тәуелсіздік монументіне алматылық Светлана Әлимұхан келді. Ол жерге жайылған алма жапқан қағаз парақтардың алдына тізерлеп отырды. Айта кетейік, әйелдің қайғылы оқиғаның салдарынан күйеуінен айырылғаны белгілі болды.

«Күйеуім екеуміз 6 және 7 қаңтарда алаңда болдық. Олар оқ жаудырған кезде күйеуім екі жасты снаряд арасынан алып шықты. Бес күннен кейін ол қайтыс болды», - деді ол.

Ол шыдай алмай, қолына жерде жатқан алманы ұстаған күйі жылап жіберді. Бұл оның айтуынша, қанды трагедияда өмірі қысқарған өлім жазасына кесілген қазақстандықтардың жүрегін бейнелейді.