«Қазақстандықтарды алаңдатқан чип»: Чиптің шығу тарихы қандай?

Бүгінде, қазақстандықтар арасында чипі бар төлқұжат мәселесі өзекті болып тұр. Себебі, жақын уақытта әлеуметтік желіде микросхема жасырылған төлқұжаттың видеосы тараған еді. Видеода, кейіпкерлер төлқұжатты ашып, ішінен чипке ұқсас құрылғыны табады. Авторлар бұл микросхема шетелде жүрген қазақстандықтарды бақылауға арналғанын айтқан. Кейін ІІМ бұл жағдайға қатысты пікір бірдірді. Ведомство өкілі азаматтарды сабырға шақырып, қазақстандық төлқұжаттағы чип бақылауға арналмағанын түсіндірді. Бұл электрон паспорт болып шықты. Мұндай құжат азаматтарға 2009 жылдан бастап беріліп келе жатыр деп жауап берді ІІМ. Осы орайда, халықты әбігерге салған чиптің шығу тарихына тоқталып өтсек.  

Адамдар мен жануарларға имплантация жасайтын микрочиптер — бұл RFID транспондері немесе жауап беру құрылғысы. Технология жүктерді бақылау үшін жүк және әуе қатынасында, транзакциялар үшін контактісіз карталарда, қолма-қол ақшасыз төлемдерге арналған жол жүру билеттерінде және адам туралы ақпаратты сақтауға арналған биометриялық паспорттарда қолданылады. 

RFID жұмыс істеу принципі радиосигналдарды пайдалана отырып объектілерді анықтауға негізделген. RFID тегі ақпаратты сақтайтын микрочиптен және сигналдарды жіберетін, қабылдайтын антеннадан тұрады. 

Қазіргі микрочиптер күріш дәнінен үлкен емес. Олар көбінесе қолға немесе білекке имплантацияланады. Қазір адамдар микрочиптерді есіктерді, көліктерді, компьютерлер мен ұялы телефондарды ашу үшін қолданады. 

Деректер құпиясы алаңдаушылық тудырады. Дегенмен, технологияны жақтаушылар ұялы телефондар, Google, Apple және Facebook RFID имплантына қарағанда күнделікті өмір туралы көбірек деректерді жібереді деп мәлімдейді. 

1937 жыл 

АҚШ Әскери-теңіз күштерінің зертханасы өзінің IFF радиолокациялық тану технологиясын жасап шығарды. Ол Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде аспандағы заттарды анықтау үшін пайдаланылды. 

Дегенмен, технология тек достық нысандарды анықтай алды. Егер IFF сұрауы жауап алмаса, онда нысан дос ретінде танылмады, сонымен бірге ол жау ретінде де анықталмады. 

1945 жыл 

Кеңес ғалымы Лев Термен "Златоуст" эндовибраторын ойлап тапты. Бұл қуат элементтері мен электроникасыз жұмыс істейтін тыңдау құрылғысы. Пассивті RFID тегінің заманауи жүйелері сияқты, өнертабыс сыртқы көзден белгілі бір радио сигналының жиілігін алған кезде іске қосылды. 

Құрылғы үш элементтен тұрды: импульстік генератор, резонатор және шағылысқан сигнал қабылдағышы. Генератор мен қабылдағыш объектіден 100 метр қашықтықта орналасуы мүмкін. «Златоуст» американдық елшілердің кеңсесінде жеті жыл жұмыс істеді. 

АҚШ елшілігіне сыйға тартылған ағаш елтаңбадағы Эндовибратор 

1948 

Гарри Стокман «Шағылған сигнал арқылы байланыс» баяндамасында RFID технологиясының теориялық негіздерін атап өтті. 

1973 жыл 

Марио Кардулло белсенді RFID тегтеріне бірінші патент алды, өнертабыс «Жады бар пассивті радиотаратқыш» деп аталды. Патент ақпаратты беру құралы ретінде радиотолқындарды, жарық пен дыбысты пайдалануды қарастырады. Бұл қайта жазылатын жады бар белсенді радио тег болды. 

1983 жыл 

Чарльз Уолтон RFID атауына қатысты бірінші патентті алды. Ол идентификация үшін радиожиілік сигналдарын жасайтын генератор мен кодтауыштан тұратын автоматты сәйкестендіру жүйесін ойлап тапты. 

1998 жыл 

Британдық ғалым Кевин Уорвик RFID имплантаты арқылы бірінші тәжірибе жүргізді: ол қолына белгіні имплантациялады. Ол имплантты электронды құрылғыларды басқару үшін пайдаланды: ішкі жарықтандыру, есік құлыптары немесе лифттер. Дегенмен, имплант тоғыз күннен кейін алынып тасталды және қазір Лондондағы ғылым мұражайында. 

2002 жыл 

FDA (АҚШ Денсаулық сақтау және халыққа қызмет көрсету департаментінің агенттігі) Applied Digital Solutions еншілес кәсіпорны VeriChip микрочиптерін сатуды алдын ала мақұлдады. Құрылғы 2004 жылы толығымен мақұлданды. 2009 жылдан бері «VeriChip» PositiveID брендімен жұмыс істейді. 

2004 жыл 

Baja Beach Club және Роттердамдағы түнгі клуб VIP тұтынушыларды анықтау үшін VeriChip импланттарын қолдана бастады. Клиенттер чипті тамақ пен сусындарды төлеу үшін пайдаланды. 

2006 жыл 

АҚШ-тың бейнебақылау жеткізушісі CityWatcher құпия деректерді сақтау және қауіпсіздік жүйелеріне қол жеткізу үшін өз қызметкерлеріне микрочиптерді имплантациялаған әлемдегі алғашқы компания болды. 

Америка Құрама Штаттарында RFID чиптерін мәжбүрлеп имплантациялауға тыйым салатын заң жобаларын жасау басталды. Висконсин заңды қабылдаған бірінші штат болды. 

2007 жыл 

Associated Press имплантацияланған чиптер жүздеген зертханалық жануарларда қатерлі ісік ауруын тудыратынын білді. Онкологтар агенттіктің зерттеулерін қарап шығып, жануарларды сынау нәтижелері міндетті түрде адамдармен байланысты емес екенін ескертті. Алайда, нәтижелер оларды алаңдатпай қоймады.  

Американдық медициналық қауымдастық RFID құрылғылары пациенттерді анықтауға көмектеседі деп мәлімдеді. Осылайша, оларға күтім жасаудың қауіпсіздігі мен тиімділігі артады деп есептеді. Чипті пациенттің медициналық тарихына қауіпсіз қол жеткізу үшін де қолдануға болады деген тұжырым айтты.  

Американдық медициналық қауымдастықтың этикалық және сот мәселелері жөніндегі кеңесі микрочиптер пайдаланушылардың жеке өмірін бұзуы мүмкін деген есеп жариялады. Себебі чиптегі ақпарат тиісті түрде қорғалмауы мүмкін. 

2010 жыл 

Британдық ғалым Марк Гассон компьютерлік вирус жұқтырған чипті имплантациялады. Ол басқа ұқсас құрылғыларға қосылған кезде олардың жұмысы бұзылатынын түсіндірді. Ол қызметкерлердің компьютерлері мен университеттің мәліметтер базасына вирус жұқтырды. Гассан өзінің экспериментімен чиптердің өмірді жақсарта алатындығын көрсеткісі келді.  

Марк Гассон 

PositiveID сұраныстың аздығына байланысты адамдарға микрочиптерін жарнамалауды тоқтатты. Компания Альцгеймер ауруы бар егде жастағы науқастарға жүргізген тәжірибелеріне және микрочиптерді мүмкіндігінше көп адамдарға енгізуге деген ұмтылысына байланысты жаңалықтардан зардап шекті. 

Грузия Сенаты барлығына, соның ішінде жұмыс берушілерге де әсер ететін мәжбүрлі имплантацияға тыйым салатын заң жобасын қабылдады. Құжат ерікті имплантацияны дәрігер жасаған жағдайда қарастырады. 

2012 жыл 

PositiveID компанияның активтерін бұрынғы бас директоры VeriTeQ-ға сатты. Бұл компания чиптердің дамуымен байланысты болды. 

2013 жыл 

Дрю Эндидің жетекшілігімен Стэнфорд университетінің ғалымдар тобы толығымен биоматериалдан жасалған биологиялық микрокомпьютерді ұсынды. Өнертабыс биологиялық транзистор деп те аталады. 

Дрю Энди 

Зерттеушілер ішек таяқшасын негізгі функцияларды: логикалық операцияларды, деректерді сақтау және беруді орындайтын машинаға айналдыра алатынын көрсетті.  

Энди биоинженерияның мақсаты өмірді нөлден жасау емес, биологиялық жүйелерді құрудың технологиялық платформасы ретінде қайта анықтау екенін айтады.  

- «Мысалы, жасушаның бөліну жылдамдығын тіркейтін есептегіш бауыр жасушасына имплантациялануы мүмкін. Есептегіш 200-ге жеткенде ұяшықты өзін-өзі жоюға бағдарламалаңыз. Бұл қатерлі ісікпен күресуге көмектесуі мүмкін», - дейді Энди. 

2014 жыл 

Dangerous Things имплантацияланатын құрылғыларға арналған алғашқы DIY жинағын әзірледі. Жоба Indiegogo сайтында 30 000 доллардан астам қаражат жинады. Жинақ қазір $99 тұрады. Алайда, компания сынақтар жүргізілгенімен, құрылғының мемлекеттік органдардан сертификаты жоқ екенін ескертеді. 

2015 жыл 

Швецияның Epicenter стартап-инкубаторы өз қызметкерлеріне микрочиптерді енгізе бастады. Импланттар NFC технологиясында жұмыс істейді. Олардың көмегімен қызметкерлер бөлмеге кіреді, ал билік олардың жұмыс орнында қанша уақыт өткізетінін бағалайды. Ай сайын компания тегін чиптеу шараларын өткізеді, осы акциядан тыс қызмет 300 доллар тұрады. 2017 жылға қарай чиптерді 150 қызметкер қолданды. 

2016 жыл 

Jamm Technologies VeriTeQ чип активтерін сатып алды. Jamm бизнес-жоспары медициналық имплантацияланған құрылғыларды сататын компаниялармен серіктес болу және құрылғыларды бақылау және анықтау үшін RFID пайдалану болды.  

2017 жыл 

Швецияның мемлекеттік теміржол тасымалдаушысы SJ жол жүру ақысын төлеу үшін биометриялық чиптерді пайдалана бастады. 

2018 жыл 

Даниялық BiChip компаниясы қашықтықтан оқылатын және интернетке қосылған мыс микрочиптердің жаңа буынын таныстырды. Компания сонымен қатар Ripple криптовалютасын пайдалануға мүмкіндік беретін жаңартуды шығарды.