Ер мен әйел маскүнемдігінің айырмашылығы неде?

Ерлер мен әйелдер маскүнемдігінің айырмашылығы неде  

Ерлер мен әйелдер үшін ғалымдар әдетте алкогольді тұтынудың әртүрлі «нормаларын» белгілеген. Мысалы, АҚШ-та ер адамдар үшін тәулігіне 1-2 сусын, шамадан тыс – күніне 2-ден астам сусын немесе аптасына 14 сусын ішу қалыпты тұтыну болып саналады. Ал екі сағат ішінде бес немесе одан да көп сусын ішу маскүнемдікке алып келеді. Әйелдер үшін орташа көрсеткіш – күніне 1 сусын, шамадан тыс тұтыну – күніне 1 сусын немесе аптасына 7 сусын, ал маскүнемдік көрсеткіші – екі сағат ішінде төрт немесе одан да көп сусын тұтыну. Неліктен ерлер мен әйелдердің ағзалары алкогольді басқаша қабылдайтынын және шамадан тыс тұтынудың екі жынысқа қандай қауіп төндіретінін көрейік. 

Неліктен ерлер мен әйелдер алкогольдік ішімдік қолданады? 

Жақында ғалымдар жыныстардың конвергенциясы туралы айта бастады. Олар жүргізген зерттеудің нәтижесі бойынша ерлер мен әйелдердің алкогольді тұтыну әдеттері теңесіп келеді. 68 зерттеудің мета-анализі аясында ғалымдар 1891 жылдан 2001 жылға дейін туылған 4 миллион адам туралы мәліметтерді қарастырды. ХХ ғасырдың басында ер адамдар алкогольді әйелдерге қарағанда екі есе жиі ішетін, ал оны шамадан тыс қолданудың салдарынан үш есе көп зардап шеккен. Бүгінгі таңда көрсеткіштер тең нәтижені көрсетеді: 1980-ші және кейінірек туылғандардың арасында ер адамдар әйелдерге қарағанда 1,1 есе жиі ішеді және проблемалық тұтынушыларға 1,3 есе жиі айналады. Ғалымдар бұл дәстүрлі гендерлік рөлдердің өзгеруіне байланысты деп болжайды. Сонымен қатар, әйелдердің алкогольді тұтынуының стигматизациясы сақталады: егер басқа дене және психикалық аурулары бар әйелдер ерлерге қарағанда кәсіби көмекке жиі жүгінсе, алкогольге тәуелділік аз болады. Жалпы алғанда, ер адамдар әлеуметтік қысымға байланысты, ал әйелдер эмоционалды проблемаларға байланысты алкогольді ішімдікке тәуелді болады. Мысалы, әйелдерге, серіктеспен қарым-қатынастағы қиындықтар, жалғыздық немесе ажырасу себеп болады. Психологиялық жарақаттар, әсіресе жыныстық зорлық-зомбылық, сондай-ақ жұбайында алкогольге тәуелділіктің болуы әйелдерде проблемалық қолдану қаупін арттырады. Сонымен қатар, әйелдерде ерлерге қарағанда екі есе жиі көңіл-күйдің бұзылуы бар: мазасыздық, депрессия және т.б. Олар алкогольді тым көп тұтынумен байланысты болып, оның қолданылу аясын күшейтеді.  

Ер мен әйел организмдерінің айырмашылығы неде? 

Бір таңқаларлығы, 1990 жылдарға дейін алкогольді ішуге арналған барлық клиникалық зерттеулер тек ер адамдарда жүргізілді: алкоголизм ерлердің проблемасы деп саналды. Ерлерден алынған мәліметтер әйелдерге де таралды. Мұндай зерттеулерге әйелдер кіре бастағанда ғана алкоголь ерлер мен әйелдерге әртүрлі әсер ететіні белгілі болды.  

Ең айқын нәрсе – бұл физикалық құрылымның айырмашылығы: бойының, салмағының, майдың мөлшері мен ағзадағы судың айырмашылығында. Дене салмағының аздығына, май тінінің көп пайызына және судың аз мөлшеріне байланысты әйелдерде қандағы алкоголь концентрациясы сусынның бірдей мөлшерін тұтынған кезде жоғары болады. 

Ғалымдардың айтуынша, әйелдерде антидиурездік гармон белсенділігі төмен болса, алкоголь қанға көбірек енеді. Қандағы алкоголь концентрациясына етеккір циклінің фазасы әсер етуі мүмкін (менструациядан бірнеше күн бұрын қандағы алкоголь деңгейі жоғары болады) немесе эстроген деңгейіне әсер ететін гормоналды контрацептивтер мен басқа препараттарды қабылдау туралы деректер бар, бірақ ғалымдар әлі консенсусқа ие емес. 

Жасы ұлғайған сайын алкоголь метаболизмі әйелдерде де, ерлерде де баяулайды. Алкогольді ішімдікті шамадан тыс тұтыну остеопороздың дамуын тездетуі мүмкін. Мысалы, сүйек тығыздығының төмендеуі әйелдерге көбірек әсер етеді. 

Маскүнемдіктің ерлер арасында кең таралуы алкогольді тұтынған кезде допаминнің көп шығарылуымен түсіндіріледі.Сондықтан субъективті түрде ер адамдар алкогольді ішімдікті тұтынғаннан соң өздерін жақсы сезінеді. Дегенмен, теріс пайдалану эпизодтары қайталанса, дофаминнің бөлінуі азаяды - бұл тәуелділіктің дамуының белгілерінің бірі. Бостон университетінің Медицина мектебінің ғалымдары ұзақ уақыт ішімдік ішетіндердің миын сканерлеу арқылы мидағы «сыйақы орталығы» деп аталатын орталық әйелдерге қарағанда ерлерде көбірек зардап шегетінін анықтады. Бұл алкоголь әйелдердің миына көбірек зиян келтіреді деген бұрыннан қалыптасқан пікірді жоққа шығарады. 

Ер мен әйелдің алкогольді тұтынуы қандай қауіптерге әкеледі? 

Ер мен әйелдер арасында алкогольді шамадан тыс тұтынатындар жиі кездеседі. Ал, оны тым көп пайдалану төменде келтірілгендей қауіптерге алып келеді:   

- ауыз қуысы, өңеш, асқазан, бауыр қатерлі ісігі қаупінің жоғарылауы;  

- есте сақтау мен ойлауға әсер ететін мидың бұзылуы;  

- көңіл-күйдің бұзылуы, мазасыздық, депрессия;  

- жүрек-тамыр жүйесінің бұзылуы, жоғары қан қысымы, жүрек бұлшықетінің әлсіреуі, инфаркт және инсульт. 

Ал әйелдердің бойында қосымша қауіпті дерттер пайда болу көрсеткіші жоғары:  

- сүт безінің қатерлі ісігі қаупінің жоғарылауы;  

- жыныстық қатынасқа байланысты қауіптердің жоғарылауы: зорлау, қалаусыз жүктілік, жыныстық жолмен берілетін аурулар; 

- туылмаған балаға келетін зиян: ұрықтың алкогольдік синдромы, түсік жасау, өлі туылу, мерзімінен бұрын босану, кенеттен нәресте өлімі синдромы. 

Алкогольдің қанша мөлшері ұрыққа зиян тигізетіні туралы нақты мәліметтер жоқ (және мұндай зерттеулер этикалық болуы екіталай). Сондықтан дәрігерлер жүктілік кезінде алкогольден бас тартуды ұсынады. Егер әйел жүктілік туралы білмес бұрын аз мөлшерде алкоголь ішсе және жағдайы туралы білгеннен кейін бірден тоқтаса, қауіп төмен болып саналады. 

Алкогольді пайдалану ұрпақ жалғастыру жүйесіне зиян тигізетіні туралы деректер бар: етеккір циклінің жүйелілігін бұзады, бедеулік қаупін арттырады, тұжырымдама ықтималдығын азайтады. ЭКҰ процедурасынан өткен отбасыларды зерттеу деректері сипатталған. Күніне төрт немесе одан да көп сусын ішкен әйелдердің бүкіл процедурадан аман – есен өтіп, тірі бала туылу ықтималдығы 16% - ға төмен, ал егер ата-аналардың екеуі де теріс пайдаланса, 21% - ға төмен екендігі анықталды.  

Ерлер алкогольді тұтынумен байланысты сыртқы қауіптер бойынша әйелдерді басып озады. Сонымен, АҚШ ауруларды бақылау және алдын алу орталығының мәліметтері бойынша:  

- ер адамдар көлік апатына мас күйінде 4 есе жиі түседі;  

- этил спиртімен уланудан 2 есе көп зардап шегеді;  

- олар агрессияны жиі көрсетеді және балаларға 70 есе жиі зиян келтіреді;  

- мас ер адамдарда суицид қаупі 4 есе жоғары;  

- алкогольдік психоз 400 есе жиі кездеседі.