Ғаламтордағы қорқынышты әңгімелер: Крипипаста қалай және қашан пайда болды?

Бәріміз кішкентай күнімізде қорқынышты әңгімелер мен аңыздарды естіп өскеніміз рас. Тұяғы бар қыз, мыстан немесе дию біздің ең үлкен қорқынышымыз болды. Алайда, сол бір кезеңдердегідей дастархан басына жиналып қорқынышты әңгімелерді баяндау бүгінгі жас буынға түк қызықсыз болып қалды. Олардың өз әлемі бар. Олар үшін қорқынышты жанрда арнайы фильмдер, кітаптар мен комикстер жасалған. Соның бірі «қалалық қорқынышты аңыздар», яғни «крипипаста» жанры.  

Крипипаста жаңа қалалық аңыз ретінде 

Creepypasta («creepy» - қорқынышты, «copy paste» - көшіру, қою) - қазіргі фольклордың біо жанры. Шындыққа жанаспайтын қорқынышты оқиғаларды баяндайтын әңгімелер жиыны. Оның классикалық қалалық аңыздардан айырмашылығы, крипипаста сюжеті ертегішіден әңгімешіге өзгермейді, бірақ жай көшіріледі және желідегі қауымдастықтарға таратылады. Крипипаста аудиторияны қорқыту үшін «қорқыныш құралдарын» пайдаланады. 

Джорджия университетінің медиа-өнер кафедрасының ассистенті Шира Чесс «Слендерман» феноменін зерттеп, крипипасталардың фольклорға ұқсастығы бар екенін атап өтті. Бұрынғы тарих ұрпақтан-ұрпаққа берілсе, қазір ғаламторда таралуда. Оның айтуынша, крипипаста - адамдарды жақындастыратын жай ғана әңгімелер емес, ол қатысу әсері бар интерактивті әңгімелердің жаңа қызықты түрі. 

Крипипаста бұрыннан белгілі, бірақ өзгертілген оқиғалар мен кейіпкерлердің өміріне негізделген. Өзгертілген жаңа кейіпкерлер мен сюжеттерді төрт топқа бөлуге болады: 

Мультфильмдер мен шоулардың жоғалған эпизодтары 

Жоғалған эпизод атақты балалар шоуларының, ешқашан эфирге шықпаған немесе жойылмаған мультфильмдердің болжалды оқиғаларын сипаттайды. Бұл жоғалған үзінділер көбінесе суицид тақырыптарымен байланысты. Мысалы, әйгілі «Губка Боб шаршы шалбар» анимациялық сериалындағы «Сквидвардтың өзін-өзі өлтіруі» эпизоды «Өзін-өзі өлтіруші тышқан» атты Диснейдің шығарылмаған мультфильмі. 

Өлтірушілер мен психопаттар туралы  

Бұл крипипасттар көбіне психопатқа немесе өлтірушіге айналатын жасөспірімдер туралы айтады. Девиантты мінез-құлықтың себебі - бала кезіндегі жарақаттар, жазатайым оқиғалар, ата-аналардың немесе құрдастардың қорлауы. 

Құбыжықтар туралы 

Бұл крипипасттарға табиғаттан тыс тіршілік иелері, мифтік және фольклорлық құбыжықтар қатысады. Олар фантастика мен шындық арасындағы шекараны бұзады. Мысалы, бұл эпизодты оқып жатқанда баяндаушыға бұрылып, артына қарауға тыйым салынады, әйтпесе қорқынышты оқиға орын алуы мүмкін.  

Крипипаста тек мәтін ғана емес, сонымен қатар кейіпкерлері бар бейнесюжет болуы мүмкін. Мысалы, қорқынышты күлімсіреген иттің танымал фотосуреті.   

2010 жылы The New York Times YouTube желісінде жас әйелдің видеосы тарады. Аңыз бойынша, оны интернетке суретті жүктегеннен кейін өз-өзіне қол жұмсаған жапондық жасөспірім қыз жасаған.  

- «Олар қыздың көзіне бес минуттан артық қарау қиын дейді», - делінген видеоның сипаттамасында. Мұндай әңгімелер желіде тез тарады, өйткені пайдаланушылар мұндай «қорқынышты оқиғаларға» сенді. 

Әйгілі крипипаста кейіпкерлері - сымбатты адам (орманда жүретін ұзын қолдары мен аяқтары бар ұзын жаратылыс), шабуыл алдында «ұйықтап қал» деген сөзді айтатын өлтіруші Джефф, Рэйк (немесе рейк адамы - Америка Құрама Штаттарының солтүстік-шығысында тұратын құбыжық), Геробрин - Minecraft ойынынан танылған құбыжық. 

Атақты Крипипасттар 

Жіңішке адам 

Ғаламтордағы ең танымал кейіпкерлердің бірі - Слендерман. Ұзын, жіңішке қолдары мен аяқтары бар бұл табиғаттан тыс гуманоидты жаратылыс құрбандарын орманнан іздейді. Слендерман 2009 жылы Something Awful интернет-форумына қатысқан сайыскердің арқасында танылды. Фотошопқа ол жоғалған балалардың суреттеріне ұзын қолдары бар ойдан шығарылған тіршілік иесін қосты. Алайда, көркем әдебиет пен шындықтың шекарасы жойылды. 2014 жылы бүкіл Америка Висконсиндегі қылмысты талқылап жатты: 12 жасар екі қыз Слендерманға құрбандық шалу үшін досын орманда 19 рет пышақтап өлтірді. Қыз аман қалды, бірақ қылмыстық «Слендермен ісі» тағы бірнеше жыл қаралды. Нәтижесінде қыздардың бірі Морган Гейзер ең жоғары мерзімге – 40 жыл психиатриялық диспансерде мәжбүрлі емделу жазасына кесілді.  

Психоз 

Бағдарламашы Джон сыртқы әлемнен оқшауланған жертөледе тұрады. Ол барлық электрондық сигналдарды басқаратын белгілі бір тіршілік иесінен қорқып, жындана бастады. Әңгімеде кейіпкердің қорқынышы, ұйқысыз түндері мен көрген көріністері егжей-тегжейлі баяндалады. 

Джефф есімді өлтіруші 

Джеффри Алан Вудс - 15 жасар бала, ол ата-анасы және ағасы Лю Вудспен Лос-Анджелестегі (Калифорния) пәтерде тұрады. Лю ағасының кісі өлтіруге қатысы бар екенін біледі, бірақ ол бауыры болғандықтан қылмысты жасырын ұстауды шешеді. Сюжет барысында Джефф күйдіргіш қышқылынан зардап шегіп, оны ауруханаға жеткізеді. Джефф үйге оралған соң есін жоғалтып, ата-анасы мен көршілерін өлтіріп, тек Люді тірі қалдырады. Ол құрбанын өлтірмес бұрын «ұйқыға кет» деген сөзді айтатын.  

Джеффтің оқиғасын бейнелейтін сурет алғаш рет 2005 жылдың ортасында (қазір жабық) жапондық Shitaraba форумында жарияланды. Түпнұсқа сурет 白粉（その２） («Ақ ұнтақ 2») деп аталды. Бұл сурет Жапонияда қорқыныш символы ретінде танылды. 2007 жылдың 2 тамызында YouTube сайтына NNN臨時放送 (NNN арнайы хабары) атты бейне жүктелді. Онда қысқаша «White Powder 2» суреті пайда болды, бұл оның бейне платформадағы алғашқы жазбасы еді.