Bugin
2010 жылдың 31 желтоқсанында Нью-Мексико штатының түзеу мекемесінде 1999 жылдан бері кісі өлтіргені үшін өмір бойына бас бостандығынан айырылған 74 жастағы сотталушы қайтыс болды. Бұл туралы газеттер жазбады, телеарналар сюжет түсірмеді. Бәлкім, Бобби Джо Кесиді ұмытып кеткен шығар, бірақ оның есімі бір кездері АҚШ-тың жетекші басылымдарында талқыланған еді. Шпиондық триллер стиліндегі шытырман оқиғаларымен әйгілі болған бұл адамның кім екені құпия болып қалды. Bugin.kz порталы АҚШ-тың ең жұмбақ кісі өлтірушілерінің бірінің тарихын баяндайды.
Күтпеген тұтқын
1973 жылы Солтүстік Вьетнаммен тұтқын алмасу туралы келіссөздер жүргізген АҚШ әскері жау ұсынған тізімде 107 сарбаз бен бір бейбіт тұрғынның болғанын көріп қатты таң қалды. Азаматтың аты-жөні Бобби Джо Кизи. Оның қалай жеткенін ешкім түсіндіре алмады. Ол ешбір бөлімшенің тізімінде жоқ, барлаушылар да бұл адам туралы сол кезде бірінші рет естіді.
«Бұл жылдың ең жұмбақ оқиғаларының бірі болды. Ашығын айтсақ, оны тезірек елге қайтарып, бәрін сұрастырғанша шыдамаймыз» - деді АҚШ Мемлекеттік департаментінің баспасөз хатшысы New York Times газетінің 1973 жылғы 12 наурызындағы сұхбатында.
Кизи қалған американдықтармен алмасты, олардың арасында, Аризонадан келген болашақ сенатор және АҚШ президенттігіне кандидат Джон Маккейн болды. Ханойдан келген жұмбақ тұтқын Кларк әуе базасына жеткізілді, онда оған жаңа тістер салынды: оның өз тістерін вьетнамдықтар жауап алу кезінде сындырып тастаған.
Содан кейін американдық барлау қызметтерінен жауап алу басталды. Тергеушілер Кизидің Корей соғысы кезінде Әуе-десанттық күштерде қызмет еткенін және «Күлгін жүрек», «Қола жұлдыз» ордендерімен марапатталғанын анықтады. Ол 1970 жылдан бері Вьетнамда тұтқын. Бірақ оның тұтқында болу себептері қызықты болып шықты.
Бобби Джо Кизи АҚШ-қа оралғаннан кейін, 1973 ж
Ақылға сыймайтын ұрлық
1970 жылы қыркүйекте Таиланд астанасы Бангкоктағы Bira air чартерлік компаниясына орта жастағы американдық келді. Ол өзін кинопродюсер Боб Кизи ретінде таныстырды. Ол болашақ түсірілім орындарын көру үшін бірнеше күн бойы елді үстінен бақылау керек екенін айтты және Cessna 182 ұшағын жалдады.
Төрт күн бойы Кизи мен ұшқыш Санги Пумкеткиав серіктесімен елдің солтүстік-шығысын ұшып өтті. Ал бесінші күні мына оқиға орын алды.
«Біз жиырма минут ауада болдық. Сосын шетелдік мылтығын алып: «Онда ұш» - деп Лаос пен Вьетнамды нұсқады. Ол бізге радионы өшіруді бұйырды. Әріптесім екеуміз оны қалай қарусыздандыру керектігін анықтауға тырыстық, бірақ ұшақ тым кішкентай еді, ол нұсқаған жерге бұрыла алмадық» - деді Bira Air чартер ұшқышы Санджем Пумкеткиав San Francisco Chronicle басылымына 1973 жылдың 14 наурызында берген сұхбатында.
Ұшақ Лаостың үстінен ұшып өтіп, Вьетнаммен шекарадан өткенде жерден оқ жаудырып, ұшақтың артқы қанатын зақымдаған зақымдаған. Осыған қарамастан ұшу Донг Хой аймағына қонуды бұйырғанға дейін жалғасқан. Cessna бір ауылдың жанындағы жағалауға қонды. Ұшақты бірден балалар қоршап алды. Ал, Кизи болса «Джеймс Бонд сияқты дипломатын алып, құмға секіріп, ауыл ішіне еніп кеткен».
Ұшқыштар көлікті ауаға көтеріп, Таиландқа оралды. Алдағы екі жарым жылда Кизиге не болғаны белгісіз. Оның себебін де ешкім білмеді. Ұрлаушының әпкесі 1970 жылдың мамыр айында Бобби Джоның бір жерге бара жатқанын айтты. Ол отбасына көлікті тез арада жөндеу керек екенін және ол «бір сағаттан артық емес уақытқа» кететінін айтты. Кизи Нью-Мексикодағы Альбукеркедегі үйінен кетіп, үшті күйлі жоғалып кетті. Содан кейін оны жақындары тек 1973 жылы көрген.
Біртүрлі адам
Бобби Джо Киси 1936 жылы 18 ақпанда Техас штатындағы Эллисон елді мекенінде алты баланың ең кенжесі болып дүниеге келген. Балалық шағында бағып-қаққан әпкесінің айтуынша, ол өте әлсіз бала болған. Кизи сегізінші сыныпта мектепті тастап, әскерге алынып, 17 жасында Корей соғысына аттанады.
1974 жылы «New York Times» газеті оның бұл сыйлықты қайдан алғаны белгісіз екенін жазды. Өйткені Кизидің жарақат алғаны туралы ешқандай белгі жоқ еді. Бұл ретте авантюристтің әпкесі бір жыл бұрын Сан-Франциско хроникасына берген сұхбатында оның басынан жараланғанын, бас сүйегінің бір бөлігі болат пластинамен ауыстырылғанын мәлімдеді.
1953 жылы Кизи АҚШ-қа оралып, әскери мансабын жалғастырып, ақыры сержант шенін алды. Ол Жапонияда, Германияда және Исландияда базаларда қызмет етті. Онда ол ұшу тренажерларында жаттығып, басқа нәрселермен қатар ұшуды үйренді. Оның шытырман оқиғалары 1962 жылы басталды және оған не себеп болғаны әлі күнге дейін белгісіз.
Кореядағы американдық сарбаздар, 1950 ж
Фидельге қонаққа бару
1962 жылдың қаңтарында сержант Бобби Джо Кизи ұшақ жалдап, белгісіз себептермен белгісіз бағыттарға қарай ұшып кетті. Ол Аризонадағы Форт-Хуачука әскери базасын сылтаумен тастап кетіп, уақытында қайта оралмаған. Бірнеше күннен кейін сержант дезертир деп танылып, іздеу жұмыстарына азаматтық билік тартылды. 23 наурызда АҚШ армиясының сержанты Бобби Кизи басқаратын жеке ұшақ Кубадағы Гавана әуежайына қонды.
Ол шекарашыларға өзін таныстырып, Бостандық аралынан саяси баспана сұрауға ниетті екенін айтты. Куба билігі американдықтың пайда болуына таңданғаны соншалық, олар АҚШ-ты агент жіберді деп ойлады. Фидель Кастро жағдайды жеке өзі шешкен деседі. Нәтижесінде, қызылдар баспана беруден бас тартты және болған оқиға туралы Америка билігіне хабардар етті.
Дефектор Кубада 49 күн болды, содан кейін ол жай ұшаққа отырды және дереу қамауға алынды. Оған барлығы 152 қылмыстық айып тағылды, өйткені ол қашып кеткеннен бері ұрланған көлікпен 25 штат арқылы өтіп, 50 немесе 60 рет жарамсыз чектермен төлегенін мойындады.
Сонымен қатар, сот процесі кезінде Кизи Орталық барлау басқармасында жасырын жұмыс істеп, Кубаға барғанын мәлімдеді. Сот органдарымен құпия хат алмасуда арнайы қызмет оның кім екенін білмейді деп сендірді.
Авантюрист 1962 жылы қазанда бес жылға бас бостандығынан айырылды. Рас, үкім шығарудағы 152 айыптың тек біреуі ғана қалды: ұшақты ұрлау және оны басқа мемлекетке тасымалдау. Автокөлікті ұрлау, көптеген алаяқтық әрекеттер қандай да бір себептермен кешірілді. Бұған ешқандай түсініктеме берілмеді. Бірақ Орталық барлау басқармасы мен сот арасындағы хат-хабарлар толығымен жарияланбады.
Фидель Кастро мен Че Гевара, Куба, 1959 ж
Ұрлаушының әкесі
Ұрлаушының әкесі Парол Кизиден ұлының қылықтары туралы түсініктеме беруді сұрағанда, ол БАҚ өкілдеріне қатты ренжіген.
«Ол елге көп еңбек сіңірді. Ол осы сұрапыл Корей соғысында төрт жыл бойы соғысып, қолының бір бөлігі жұлынып, тоғыз ай ауруханада жатты. Бұл туралы жазуға олардың адамгершілігі жетпеді, бірақ оның бір жаман қылығы оны үлкен жаңалыққа айналдырды!» - деді Парол Кизи, Бобби Джо Кизидің әкесі New York Times газетіне берген сұхбатынан.
Мексикадағы кісі өлтіру
Вьетнамдағы тұтқын оқиғасынан кейін Кизи ешбір айыпсыз үйіне қайтарылды. Бірақ авантюристтің өзі тоқтауға ниеті жоқ сияқты көрінді.
1974 жылы 22 наурызда, жұмада, таңғы сағат 10:30-да Кеси немесе оған өте ұқсас адам Мексиканың Эрмосильо қаласындағы американдық консулдықтан шығып бара жатқанын көрді. Оның үстіне ол ғимараттан жалғыз емес, американдық консул Джон Паттерсонмен бірге шықты. Олар көлікке бірге отырып, белгісіз жаққа қарай бағыт алды.
Консул сол күні кешке жоспарланған іс-шараға келмеді және оның қайта оралуы үшін 500 000 доллар талап етілді.
«Мен Мексика халық-азаттық армиясының тұтқынына түскен сияқтымын» - консул Джон Паттерсонның жазбасы.
Америка үкіметі талаптарға жауап беруден бас тартты, өйткені сол кездегі саясат бопсалаушылармен келіссөздер жүргізудің күшін мүлде жойған еді. Дипломаттың әйелінің өзі 250 мың доллар тауып, ұрлаушыларға бермек болған. Бірақ бопсалаушылар ешқашан ақшаны алып кетуге келмеген. Тек шілде айында Паттерсонның қаңқасы Хермосильодан 375 шақырым жердегі шөлден табылды. Ер адам саусағындағы әйелінің аты-жөні жазылған сақина арқылы анықталды.
Соңғы нүкте
Бобби Джо Кизи 1974 жылы 28 мамырда Калифорнияда ұсталды: оны Паттерсонмен бірге ғимараттан шыққанын көрген консулдық қызметкері анықтады. ФБР соғыс ардагері мен бұрынғы ұшақты басып алған адамның консулдық жанындағы қонақүйде тұрғанын анықтады. Оның көлігінен шолақ мылтық пен екі жұп кісен табылған. Кизи адам ұрлауға қатысы барын үзілді-кесілді жоққа шығарды. Ол дипломаттың әйеліне 250 мың доллар төлеуді талап етіп хат жазып, кездесу орнын белгілегенін, бірақ мұны тек «үміт беру» үшін жасағанын мойындады.
Прокурорлар Кизиге тек Паттерсонды ұрлау үшін қастандық жасағаны үшін кінәсін мойындайтын мәміле ұсынды. Авантюрист бұған келісті. Оның дипломатты өлтіргені туралы ешқандай дәлел жоқ. 1975 жылы ол кінәлі деп танылып, 20 жылға бас бостандығынан айырылды.
Бобби Кизи 1986 жылы шартты түрде босатылды, содан кейін 1999 жылы өмір бойына бас бостандығынан айырылумен аяқталатын ақылсыз қылмыстар сериясы басталды. 1987 жылы авантюрист жалған әріптер арқылы белгілі бір компаниядан 300 000 тоннаға жуық мыс ұрламақ болды. Ол қамауға алынып, 10 жылға бас бостандығынан айырылды, бірақ 1992 жылы жақсы мінез-құлық көрсеткені үшін босатылды. Бостандыққа шыққаннан кейін Кизи бірден жаңа алаяқтық ұйымдастырып, өзін Американың Төтенше жағдайлар жөніндегі федералдық агенттігінің қызметкері ретінде таныстырып, өндірушіден алтын жалатылған сымды ұрламақ болды. Кизи ұсталмай тұрып Мексикаға қашып кетті. Сол жерде ол ескі әдетіне салынып Орталық барлау басқармасы агентінің кейпіне еніп, Нью-Джерсиден келген авиакомпанияны Толука-де-Лердо әуежайына дейін DeHavilland Caribou DHC-4A ұшағын басып озуға сендірді.
Бобби Кизи ұрлаған DeHavilland Caribou DHC-4A ұшағы
Нәтижесінде, 1993 жылы Кизи Германияда тұтқындалып, АҚШ-қа экстрадицияланды, онда ол ұшақ пен алтын сым ұрлағаны үшін сот алдында жауап берді. Ол төрт жарым жылға бас бостандығынан айырылды.
1999 жылы 6 қаңтарда Кизи әйгілі Хавасу көлінің қайық жасаушысы Гарри Кристенсенді өлтірді. Алаяқ 48 жастағы механик берген Cessna 340 ұшағын сату туралы хабарландыруға жауап берді. Олар бірнеше рет кездесті, ал Кристенсен көлікті бағалау үшін онымен бірге ұшқан еді. 1999 жылы 6 қаңтарда Кизи Кристенсеннің кеудесі мен басынан дәл аэродромда атып, ұшақты ауаға көтеріп, Альбукерке қарай ұшып кетті. Жолда ол аралық аэродромдардың бірінде денесі әлі салонда жатқан марқұмның несие картасын пайдаланып жанармай құйған. Кизи ертесіне-ақ қамауға алынды. Алаяқтың қолында өлтірілген адамның заттары мен Rolex сағаты болған.
Ер адам ұшақ иесінің қайда екенін айтудан бас тартты. Кристенсеннің қалдықтары шілде айында Нью-Мексикодағы ранчо маңынан табылған. Электрлік орындықты болдырмау үшін Бобби Джо Кизи тергеумен келісім шарт жасасты. Ол шартты түрде шартты екі жылға бас бостандығынан айырылды.
Калифорниядағы ең жоғары қауіпсіздік түрмесі
Алаяқ 2010 жылы 74 жасында қайтыс болды. Кизидің өмірбаянын зерттеушілерді ең таң қалдырғаны - оның іс-әрекетіне нақты мотивацияның мүлдем болмауы. Ол домкрат сияқты анда-мұнда секіріп, ессіз қылықтар жасап, қайта ғайып болып отырған. Сонымен бірге оның қылмыстары да қатыгездікке ұласқан. Кизи Құрама Штаттардағы ең жұмбақ қылмыскерлердің бірі болып қала береді. Ол туралы сенімді түрде айтуға болатын жалғыз нәрсе - ол ұшақтар мен шытырман оқиғаларды жақсы көретін еді.
Нұрила Жұмаділлә
Қосымшаны жүктеп алыңыз
