Инклюзивті білім беру дегеніміз не?

Инклюзивтік білім беру – барлық білім алушыларға арнайы білім беру қажеттіліктері мен жеке мүмкіндіктерінің алуан түрін ескере отырып, білім алуға тең қолжетімділікті қамтамасыз ету.

Инклюзивті білім берудің құқықтық негіздері: Адамның жалпыға ортақ декларациясы (1948), Бала құқықтары туралы декларация (1959), Бала құқықтары туралы конвенция (1989), Балаларды қорғау, қорғау және дамыту туралы Дүниежүзілік декларация (1990), Адамдар үшін тең мүмкіндіктер жасаудың стандартты ережелері 1994 жылы Саламанкада инклюзивті білім беруді дамыту туралы «Ресей Федерациясындағы білім туралы» Декларация қабылданды.

Ресейде мүгедектігі бар адамдарға арнайы білім беру жүйесінің  шамамен 200 жылдық тарихы бар. 1806 жылдың 14 қазанында Санкт-Петербург қаласының маңындағы Павловск қаласында алғашқы он екі оқу орны (экспериментальды мектеп) 12 саңыраулы балаларға арналған, 1807 жылы соқыр балаларға арналған оқу орны ашылды. Ақыл-есі кем балаларға арналған бірінші оқу орны 19-шы ғасырдың аяғында, дәлірек айтсақ 1854 жылы Ригада пайда болды. Елде есту қабілеті нашар және көру қабілеті төмен адамдардың білім беруі кеңінен таралған, сонымен қатар жеке оқу орындарының категориясынан мамандандырылған мемлекеттік мектептер жүйесіне қалыптасқан. 1917 жылға қарай Вологда, Вятка, Екатеринбург, Киев, Курск, Мәскеу, Нижний Новгород, Санкт-Петербург, Саратов және Харьков қосалқы мектептері жұмыс істеді. Осы уақытқа дейін 2 мыңға жуық бала психикалық дамыған балаларға арналған  мекемелерде (қосалқы мектептер, баспана, оқу орындары) тәрбиеленуде. Алайда, мүгедектігі бар балаларды оқытудың мемлекеттік жүйесі ретінде арнайы білім беру 1918 жылдан кейін ғана дами бастады.Оның ішінде саңырау, көзі көрмейтін, көру қабілеті нашар және ақыл-есі кем мектептер. 1950 жылдары балаларға тірек-қимыл аппаратының бұзылыстарымен және сөйлеудің ауыр бұзылуларымен оқыту басталды. 1981 жылы КСРО Білім министрлігінің алқасының шешімі психикалық артта қалған балаларға арналған арнайы мектеп туралы ережені бекітті.

Осылайша, қазіргі уақытта Ресей Федерациясында арнайы білім беру жүйесі дамушы мүгедектігі бар оқушылар мен тәрбиеленушілерге арналған арнайы (түзету) оқу орындарының санын сегізге жеткізді, 15 шақты оқу бағдарламаларын жүзеге асырады. Бұдан бөлек 1998 жылдан бастап жалпы білім беру мекемелерінен бұрын денсаулығына байланысты тәрбиеленетін балалар үшін үйде білім берудің жаңа формасы қолданылды.

Интеграцияланған (әдеттегідей дамып келе жатқан әріптестермен бірге) дамудың мүгедектігі бар балаларды дені сау балалар ретінде бірдей (немесе тығыз) жағдайларда жалпы білім беру стандартымен меңгеруді қамтиды. Зерттеулер көрсеткендей, интеграцияланған оқыту кейбір балалар үшін тиімді болуы мүмкін. Бірақ ақыл-ойы шектеулі балаларға сәйкес келмейді. Оларға қатысты ең алдымен мекемеде бірлесіп тұру, бірлескен бос уақытты өткізу және түрлі іс-әрекеттер туралы айту керек.

Соңғы 100 жылдағы білім беру тәжірибесі мүгедек балалардың қажеттіліктерін толығымен қанағаттандырмады. Қазір мүгедектерге қатысты кемсіту байқалатын көптеген облыста бар. Жалпы адам құқықтары мен әмбебап теңдік қозғалысының кеңеюімен мүгедектерді қоғамға және жалпы білім беретін мектептерге біріктіру үрдісі өткен ғасырда дами бастады. Алайда көптеген мектептер интеграцияға қарамастан, балаларға қалыпты жағдай жасап бере алған жоқ. Оқушылар мектеп өміріне толыққанды қатысу үшін көп кедергімен күресуге мәжбүр болады.

Қорытындылай келе, тағдыр тәлкегене түскен бұл жандарға жағдай жасап бергеніміз дұрыс және оларға арнайы мұғалімдер тағайындалып, тезірек дамуына атсалысу үшін біршама жұмыстар атқару керек. Сонда ғана бұл балалар қоғамның толықтай мүшесіне айнала алады.