Тәуелсіздік туралы таңдаулы 5 өлең

16 желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні. Барша жұрт армадаған осы күнді жырына қоспаған ақын кем де кем. Bugin.kz порталы таңдаулы деген бес өлеңді ұсынады.

 

Желтоқсан алаңы

Сәл аялдап, тағзым етпей бұл алаңнан өтпеңдер.

Желтоқсанда ызғырықтан тітіркеніп көк пен бел,

Бұл жер, қалқам, асқақ рух жарылысы өткен жер,

Қайта оянған ұлт намысы қызыл қанға бөккен жер,

Ерте есейген ару қызды шаштан сүйреп, тепкен жер,

Жатты мұнда естен танып күзге айналған көктемдер.

 

Алаң шетін қоршап тұрған шыршаларға алакөк,

Жас бүлдіршін, сезіміңді жанар етіп қарап өт.

Сол арадан сатқындық та елестейді қара бет,

Қара беттің көбі бүгін дара тұлға, дара бет.

 

Жас бүлдіршін, мұз құрсанған шыршаларға қарап өт,

Заманыңның жеңісі мен жеңілісін санап өт.

Ұлттың бағы жанар ма екен хас тұлпары, нары жоқ,

Кемсітпекші «желтоқсанның жалаң аяқтары» деп.

 

Жоқ!! Кешегі сын сағатта көкірегінде жанып от,

Тұрған солар аяз сорған қызыл беттің ары боп,

Дәуірінің тауығына шашылған тары боп.

 

Тірліктегі әр ісіңнің жаңғырығы болады

Бұл табиғи жасырын заң өзгеріссіз қалады,

Сол заңға сені бақыт, не сор іздеп табады.

 

..Дүниені дүр сілкінткен жас толқынның саналы

Даңқын ешкім, ешкім бүркей алмас. Оны да еске салады

Желтоқсанның бас алаңы, қайсар рух алаңы.

 

                                                                                                                                  Мұхтар Шаханов

 

Тәуелсіздік

Еркіндігім.

Қасиеттім.

Қастерлім.

Өзің барда өзегімде жоқ шер мұң!

Кеше сенің келбетіңді арман ғып,

Боданына бұғауландық басқа елдің.

Бабалардың басын тігіп бәйгеге,

Аналардың жанарына жас бердің!

Уа, Еркіндік,

қош келдің!

 

Өзегімді өртке ораған қоғамда,

Өз үйіме өзім өгей болам ба?!

Алшаң басып жүре алмаса алты алаш

Азаттығым! Қадірің де жоқ онда!

...Саған жету қиын болса қаншалық,

Сақтап тұру қиынырақ одан да!

Алла берген азаттықтың әр сәті-

Аманат қой

Маған,

Саған

Оған да!

 

Саясатқа сермей алмай семсерді,

Езгі күнге тері қылдым еңсемді!

Желтоқсанда жалын атып жастығым,

Құрсау болған темір қоғам теңселді!

Есте даңқы қыршындардың қалды ма,

Сексен алты ерлігім бе-ей, ең соңғы!?

Уа, еркіндік,

Құның немен өлшеңді!?

 

Уа, еркіндік!

Құның немен өлшенді?!

Сені көксеп

Боздақтарым өлсе өлді!

Сенсің менің ең ғажайып өлеңім,

Ең шуақты,

Ең шырайлы,

Ең шерлі!

Әр таңыңды сүйіншілеп тұрайын-

Құдай берген ғұмырымда өлшеулі!

 

                                                                                                                                     Қалқаман Сарин

 

Менің атым - Тәуелсіздік

...Алып қорғанның құлағанын көрдім,

Небары алты жасымда,

Алып тұлғалар жылағанын көрдім,

Бастарын сүйеп ғасырға.

Алып таулардың шайқалғанын көрдім,

Алты жасымда соны ұқтым:

Алып сөздерді айта алғанын көрдім,

Ат төбеліндей халықтың.

Алып кітаптар торыққанын көрдім,

Сол сәтте-ақ одан безінгем,

Алып ойлардың қорыққанын көрдім,

Ең бір нәзік сезімнен.

Алып сағаттар тоқтағанын көрдім,

Өлшенді уақыт жаңадан,

Алып жүректер ақталарын көрдім,

Алты-ақ жасар баладан.

Алып құрлықтар теңселгенін көрдім,

Темір бұғаулар тозғасын,

 Алып заңдардың кемсеңдеуін көрдім –

Империяның көз жасын!

Алып мұхиттар толқығанын көрдім,

Бір тамшы суға байланып,

Алып тәждердің балқығанын көрдім,

Елтаңбаларға айналып.

Алып мүсіндер қирағанын көрдім,

Сұлаған жаудай жебеден,

Алып саналар жиналарын көрдім,

Тұрғызу үшін жаңа әлем!

Құрыштардың да шірігенін көрдім,

Сен боса, болат, тас егіл!

Темір шымылдық түрілерін көрдім,

Сахнаға шықты жас өмір!

Алты жасымда!

Жылаған жоқпын, сұраған жоқпын анамнан,

Сол күні жаңа әнұран айтып оралған,

Сол түні неге ұйықтамай маған бір аңыз айтып шыққанын

Ұл жайлы Күннен жаралған.

Түсінбесем де тыңдаймын,

Онсыз да оны жесірлік салған жасытқан еді мұң-қайғы...

Көзінің жасы сөйлеген түнді ұқпасам да,

Аңыз ұнаған Жаралған Күннен Ұл жайлы!

Деген де шығар «бодандық жайлы білмесін»:

Сен түсін, дәуір, сонау бір қанды жыл кешір!

Тарихтан дәріс оқитын менің анашым орта мектепте

Ұлына бірақ айтпапты кісен, құлдық пен түрме бүргесін.

Ерлікті айтқан, үйретпеді ол ездікті,

Ұстатқан қалам, ұстатпады ол кездікті,

«Құлыным, сенің тарихың басқа» деген тек,

Ол, бəлкім, менен Сөз күтті!

Ал бүгін, енді,

Тарихты өзім білемін,

Жолдарды сезем жонарқамменен мыңжылдар өткен ұлы елім.

Ұлылық жайлы ойлайды басқа,

Жап-жас шақ

Ұлы қорғандардың күйреуін көрген жүрегім –

Алты-ақ жасында ақырын көрген алыптың! ...

Тәуелсіздік ше?

Ол – менің тегім, ұлдарыма оны дарыттым.

Тәуелсіздік – мен, ол – менің асқақ аңызым,

Болмысы ол ұлдың өзіңнен туған, Жарық Күн!!!

 

                                                                                                                                         Ерлан Жүніс

 

Қабірден хат

(Қайрат Рысқұлбековтың монологы)

Армансызбын,

Ажалсызбын,

Азатпын,

 

Мендегі мұң ғажап әрі азап мұң.

Ұлтым үшін ұлтарақпын,

Аз десең,

Сүйегіммен, сүтіммен де Қазақпын!

 

Көкбөрінің сіңіріндей сірімін,

Сол үшін де ажалсызбын, тірімін.

Шындық үшін құрбандыққа шалынып

Шырылдаған құлындардың бірімін.

 

Талай-талай тоналдым да тапталдым,

Өзімді-өзім жоғалтуға шақ қалдым.

Көк көйлекті көктемде туылып

Желтоқсанда еріп кеткен ақ қармын.

 

Күңіренсе үн шығады көрден де,

Шертілмеген шерім қанша шерменде.

Өз тіліңде өмір сүріп,

Сонан соң,

Не жетеді өз тіліңде өлгенге.

 

Мен сұрасам – теңдігімді сұрадым,

Теңдігімнің кемдігіне жыладым.

Ай күзетіп Ару сүйер жасымда

Мен ажалдың құшағына құладым.

 

Кек алатын кәріден де, жастан да,

Қу тіршілік құпиясын ашқан ба?!

Бауыр қалды өзегіне өртеніп

Ана қалды сүтін сауып аспанға.

 

Тәуелсіздік – Қазақ үшін ғажап құт,

Ғажап құтқа жүрмейді енді мазақ түк.

Бөрі мінез Бабалардың арманы –

Айналайын, алтын қанат – Азаттық!

 

Саған құрбан жастығым да, жаным да,

Саған құрбан атпай қалған таңым да.

Тереңдігі қабірден де тереңдеу

Менің қайғым – Қазағымның қанында! 

 

                                                                                                                                    Әлібек Шегебай

 

Заңдылық

Бар әлемге сәуле шашса ғажап Күн, 

Жаңа тыныс алып келер таң күліп. 

Олай болса, алтын жүрек Қазақтың,

Таңбасынан Күн шығуы заңдылық!

 

Жарып шығып тас түнегін азаптың, 

Шаңырақтан нұр сауласа, таң болып. 

Әз-дүниеге ғашық болған Қазақтың, 

Киіз үйді сүюі де заңдылық! 

 

Арасынан соғыс пенен таластың, 

Жеңімпаз боп шығатұғын паң болып. 

Тұлпар мінез, сұңқар болмыс, Алаштың, 

Пырақтарын пір тұтуы заңдылық!

 

Ой найзасын жарқылдатса жасын қып,

Бір түйір сөз жарқырайтын шам болып. 

Үйлесімді табиғатқа ғашық ұлт,

Гүлді өрнекті сүюі де заңдылық!

 

Киесіндей бақыт пенен азаттың, 

Төбесінде жайнап тұрса сам тұнып. 

Тәңірісін сүйетұғын қазақтың, 

Зеңгір көкті сүюі де заңдылық!

 

Күнді күткен мекен етіп таң астын, 

Көкейінде «дербес!» сөзі жаңғырып.

Періштеге ғашық болған Алаштың, 

Қыран құсты сүюі де заңдылық!

 

Шаһарларын абат қылып, жасыл қып, 

Келешекке көш түзеген мәңгілік. 

Көктегенді көксеп жүрген асыл ұлт, 

Аспан түсін таңдағаны заңдылық!

 

Құрсауында мың бұлқынып тозақтың, 

Бас алаңды желтоқсанда қан қылып. 

Жамандыққа жаны бөтен қазақтың, 

Аман қалып, өсуі де заңдылық!

 

Алты құрлық, сан көршіммен жарастым,

Бәрі маған бас шайқайды таң қалып. 

Жеңімпаздық тарихы да Алаштың, 

Қайталанып келуі де заңдылық! 

 

                                                                                                                                           Ақберен Елгезек