Атыңыз
E-mail
Телефон
Пароль
Тіркелу

Артқа

478.26

478.59

mediabugin@gmail.com

+22°

+21°

+25°

+17°

+23°

+20°

+19°

+24°

+22°

+23°

+20°

+27°

Алматы
Алматы Астана Ақтау Ақтобе Атырау Қараганды Қостанай Қызылорда Петропавл Тараз Өскемен Шымкент
Айдар
Айдар
Беттер
ПРОФИЛЬ
Play Market AppStore

Видеонұсқаулық

Саясат

Марғұлан Ақан

  • 31.10.2018

  • 1631

Алаш көсемінің Масондармен байланысы болған

Әлихан Бөкейхан және Масон ұйымы

Авторларды қолдау орталығы

mediabugin@gmail.com

Ресейде 1905 жылдан кейін пайда болған француз масондық ұйымымен тығыз байланыста болған Керенскиймен Алаштың көсемі Әлихан Бөкейханұлы арасында кездесу болған. Ал ұлт көсемінің масондармен байланысы болды ма?

 

Белгілі филология ғылымдарының кандидаты, әлихантанушы Сұлтанхан Аққұлы былай дейді:

Негізі, ХХ ғасыр басындағы Ресейдегі масон қозғалысы 1905-1907 жылдардағы бірінші орыс төңкерісінің жеңілісінен кейін пайда болды. Ол кезде Ресейде белгілі қоғам қайраткері, ғалым Максим Максимович Ковалевский деген кісі болған. Сол кісінің 1906 жылы Франциядағы эммиграциядан елге оралғанда айтқан сөзі сол кездегі бүкіл қоғамның санасында қалған.

 

Масондық қозғалыс – партиялардан жоғары тұратын саяси бірлестік. Бірінші орыс төңкерісінің жеңілуі Ресейде масон ұйымының пайда болуына түрткі болды. Масондық ұйымның басты мақсаты – партиялардың басын біріктіру арқылы самодержавиені құлатып, сол кездегі дамыған батыс елдерінің үлгісімен Ресейді демократиялық мемлекет ретінде қайта құру болатын. Ал, Әлекеңнің оған кіру себебі, оның алдында тұрған ең басты мақсаты – патшалық Ресей империясының қоластындағы қазаққа және басқа да ұлттарға Ресеймен тең құқыққа қол жеткізу болатын. Сол үшін Әлихан Бөкейханұлының мемлекеттік Думаға сайланған кезіндегі ең бірінші көтерген мәселесі – қазақ ұлтына әскери борышын өтеу құқын алып беру болды. Сосын сайлау, сайлану құқын және Дума арқылы қазақтың жерін заңдастырып алуды көздеді. 
Әлихан Бөкейханұлы қазаққа ұлт тәуелсіздігін алып беру Ресейді демократиялық мемлекет ретінде қайта құрып, өзгерткенде ғана мүмкін болатынын түсінді.

 

1906 жылы Петерборда «Темірқазық» масондық ұйымы құрылды. Әлекеңнің бұл ұйымға мүше олғанын тарихи деректер айғақтайды. Мәселен, Әлекең 1923 жылы Мәскеуде тұрып жатқан кезінде қазақ тілінде журнал шығарған. Бұл журналдың атауы – «Темірқазық» болатын. Мұның да үлкен сыры бар.

1911 жылы Ресейдің реакциялық үкіметінің төрағасы Петр Столыпин Киевте қазақ болғаннан кейін, реакциялық тәртіптің бұғауы әлсірей бастады. Сол кезде масондық қозғалыс қайтадан өрбиді. Сол кезеңде Петерборда «Полярная звезда», Мәскеуде «Возрождение» қайта өрлеу деп аталған ұйым болған. Осы ұйымдардың өлкелерде, ірі қалаларда бөлімдері пайда болады. Тарихи құжаттарды қарап отырсақ, сондай өлкелік ұйымның бірі Самарада ашылған. Айдауда жүрген Әлекең Самарадағы масондық ұйымды құруға ең басты себепкер, мұрындық болған.