Қазақтың қызы деген ғажап атқа

Қазақ халқы "қыз" деген сөздiң өзiн әдемiлiктiң, әдептiлiктiң, инабаттылықтың, сұлүлықтың белгiсi деп таныған. Халқымыздың халық аүыз әдебиетiнде көптеген ақындарымыз қызға деген көптеген керемет сүреттемелер берген. 

Мысалы:

Сондай-ақ қыз баланың ұқыптылығын, шеберлiлiгiн, сүйкiмдiлiлiгiн, жанының нәзiктiгiн, өнер-бiлiмге бейiм тұратынын жоғары бағалап, оның ол қасиеттерін нақыл сөздер арқылы ерекше көрсеткен. Мысалы: "қыздың жиған жүгiндей", "қыздың тiккен кестесiндей", "қыз елдiң көркi, гүл жердiң көркi", "жақсы қыз-жағадағы құндыз", "ырыс алды - қыз", т.б. 

Халық арасында бөйжеткен қыздың ажарына қарай: әдемi қыз, көрiктi қыз, шырайлы қыз, әсем қыз, сұлү қыз, ажарлы қыз, арү қыз деп бөлген. 

Олардың сипаттамалары: әдемi қыз-бәппен сөйлеп, биязы күлiп, жақсы-жаманның жөнiн бiлiп тұратын қыз; 

Көрiктi қыз - iстесе үйiрiп, сөйлесе бұйырып, баүрап алатын, өзi бiрден көзге түсе қоймайтын қыз; 

Шырайлы қыз - көз жанары өткiр, бет-әлпетi бал-бұл жанған, тәнi шымыр қыз; 

Әсем қыз - жүзi жылы, өзi ұяң, тәнi нәзiк қыз; 

Сұлү қыз - сөзi өткiр, өзi пысық, өрескелдiктi сүймейтiн, болмашыға пiсiп күймейтiн, келбеттi қыз; 

Ажарлы қыз - дене бiтiсi жинақты-тығыршық, сөзi салмақты, iсi тиянақты қыз; 

Арү қыз - бет пiшiнi, дене мүсiнi келiскен, сөзi сыпайы, өзi әдептi, сұңғақ бойлы, терең ойлы қыз.