Қаңтар оқиғасына қатысы бар «Йакын Инкар» радикалды ұйымы туралы не белгілі?

Қазақстанда жаппай тәртіпсіздіктер мен лаңкестікке қарсы операциялар кезінде «Йакын Инкар» радикалды ұйымының (Ресей Федерациясында қызметіне тыйым салынған ұйым) өкілдері ұсталды. Бұл туралы Bugin.kz порталы «Хабар» телеарнасына сілтеме жасап хабарлайды.

Телеарнаның 27 қаңтарда эфирге шыққан «Қайғылы қаңтар. Бұл қалай болды» деректі фильмінде жаппай тәртіпсіздіктерге қатысқаны үшін ұсталған азаматтардың арасында «Йакын Инкар» радикалды ұйымының (Ресей Федерациясында қызметіне тыйым салынған ұйым) бірқатар жақтастары бар» деген ақпарат бар. Телеарнаның хабарлауынша, ұсталған экстремистерден қару-жарақ, оқ-дәрілер, гранаталар, сондай-ақ діни әдебиеттер тәркіленген.

Осы орайда «Йакын Инкар» қандай ұйым деген сұрақ туындайды. Ендеше радикалды ұйым туралы ақпарат беріп өтсек. 

2018 жылдың 10 қазанында Астана қаласы (қазіргі Нұр-Сұлтан қаласы) Есіл аудандық сотының шешімімен Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының «Йакын Инкар» ұйымын заңсыз әрекеттерді жасайтын экстремистік ұйым деп тану туралы арызы қанағаттандырылды.  

Осыған сәйкес, аталған ұйымның қызметін қаржыландыру және оған қатысу қылмыстық жауапкершілікке әкеп соғады. 

Қазақстанның қадағалаушы органы «Йакын Инкардың» мақсаты – бір елде, оның ішінде Қазақстан аумағында да «халифат» құру, бұл конституциялық құрылысты күшпен өзгерту, егемендікке қол сұғу болып табылатынын хабарлады. Бұл ұйымның жақтаушылары басқа діндердің өмір сүру құқығын үзілді-кесілді жоққа шығарады, олармен сөзсіз қақтығыс болады деп болжайды. 

Бұл ұйымның атауы арабтың «якын» (яқын) және «инкар» сөздерінен шыққан және аудармада «Алладан басқаның бәрін жоққа шығару» дегенді білдіреді. Қауымдастық мүшелері ұзын шашты және дәстүрлі араб киімдерін киіп, серуендеп, барлық дерлік заманауи технологиялық жетістіктерден бас тартады. Олар ешбір мемлекеттік мекемені мойындамайды. 

Елордадағы Геосаяси зерттеулер институтының директоры Асылбек Ізбаиров БАҚ өкілдеріне «Йакын Инкар» уағызшылары ислам дінінің нормаларын бұрмалап, әлсіз білім беріп, соның салдарынан діндарлар лаңкестердің қатарына түсіп жатқанын айтты. Олар сондай-ақ ізбасарларынан 40 күндік және бір жылдық миссионерлік турларға баруды талап етеді және бұл көбінесе отбасылық байланыстардың бұзылуына және мұсылмандар арасындағы ажырасуға әкеледі, дейді ол. 

Саяхатшы миссионерлер түсірілімнің кез келген түріне теріс қарайды, бірақ қырғыз журналистері олардың бірін сұхбат беруге көндіре алды. Ол капюшон киіп, камераға арқасымен отырды және оларға қатысты айтылғандардың көпшілігін жоққа шығарды. 

- «Бізде теледидар, телефон бар. Еденде ұйықтап, тамақ ішетініміз де шындыққа жанаспайды, бізді жамандап жатыр. Өзгелер сияқты өмір сүріп жатырмыз», - деді ол. 

Оның айтуынша, қауымдастықтың кейбір мүшелерінің көліктері де бар. «Йакын Инкар» өкілдері тек киім мәселесінде ғана консервативті. 

2016 жылы қырғыздың белгілі теологы, дін мәселелері жөніндегі сарапшысы Қадыр Маликов «Йакын Инкар» діни қозғалысы Қырғызстанда, болжам бойынша Ыстықкөл облысында шамамен 2010 жылдардың басында пайда болғанын айтқан. Нақты қай жерде және қашан екені белгісіз, себебі «Йакын Инкар» рухани қызметті реттейтін заңдарды мойындамайды, сәйкесінше еш жерде ресми тіркелмеген. 

Қозғалыстың мүшелері, ең алдымен, халықтың тұрмыс деңгейі мен діни сауаты төмен аймақтардың жастары болды. Жұмыссыз, сауатсыз жастар үшін «Йакын Инкар» көбінесе өзін-өзі танытудың бірден-бір құралы болғандықтан, қозғалысты қолдаушылардың қатары тез өсті. 

«Йакын Инкар» — Қазақстандағы экстремистік ұйым деп танылған халықаралық сунниттік миссионерлік қозғалысы «Таблиғи жамағаттың» қанаты. Бірақ бұл қанат өзін «Таблиғи жамағаттың» жаңалықтарын мойындамайтын топ деп жариялады. Қазақстанда 2013 жылдың ақпан айынан бері «Таблиғи жамағат» ұйымына тыйым салынған.