Редактор бағаны

Екі жылдық оқу жүйесі журналистикаға қажет пе?

Қазақ медиасы

Авторларды қолдау орталығы

mediabugin@gmail.com

Соңғы уақытта «төртінші билік» өкілі саналатын журналистер қауымын оқу орнының қабырғасында 2 жыл ғана білім алуы керек деген ұсыныстарды жиі естіп жүрміз. Оның үстіне бұл мәселе бүгін ғана қозғалып отырған жоқ. Осыдан бір жыл бұрын «Медиа Альянс» қоғамдық ұйымы құрылтайшыларының бірі Арман Шораев тілшілерді әзірлейтін оқу орындарын қатаң сынға алып, Қазақ ұлттық университетінен басқасының бәріндегі журналистика факультеттерін жабу керектігін айтқаны бар еді.

Көк сандықтан кейінгі уақытта түрлі факторлардың, бәлкім заман талабының әсерінен өзге кәсіптің мамандарын жиі көретін болдық.

Жалпы тілшілік тіршілікке қалай енуге болады? Оқу орындарының қабырғасында төрт жылды шығындамай, салалық пәндерді оқып, оқу мерзімін азайту керек деген ұсынысты өз басым қолдаймын. Өйткені журналисттің білікті болуы алған біліміне емес, көргеніне, біліп-түйгеніне байланысты деп ойлаймын. Он жыл бұ­рын елімізге онлайн медиа келгенде жур­налистерге деген сұраныс күрт артып, қандай да шараға барып, жаңалық әзірлей алатынның бәрі тілші атану мүмкіндігіне ие болды. Оның үстіне қоғам өмірі күрделеніп, салалық тақырыптар тереңдей түсті де, классикалық журналистика мектебінің өкілдері ол мәселелерді қажетті деңгейде қамтуға әрдайым дайын бола бермей, сол саланың мамандарын тілшілікке бейімдеу қажеттігі туды. Өзге саладан келгендер БАҚ-та жап-жақсы карьера жасап, жаңа кәсіптегі сенімділігі артқан соң, «журналистиканы арнайы оқытудың қажеттілігі жоқ» деген пікірлер пайда бола бастады.Ал егер әрбір мамандық иесі оп-оңай тілші  бола алады десек, бұл еліміздегі журналистиканың төмен деңгейін не болмаса біздің журналистика туралы түсінігіміздің дұрыс еместігін білдірсе керек.

Мектеп қабырғасында өтетін пәндерді университетте қайта оқу уақытымызды шығындайды. Шетелде жағдай қалай?


Әлемдік деңгейде журналистика­ мектептері әлі дүркіреп тұр және олар­­ға оқуға түсудің талаптары өзге маман­дықтарға қарағанда өте жоғары. АҚШ-тағы журналистика мектептерінің оқы­тушылық құрамын қарайтын болсаңыз, профессорларының көпшілігі New York Times, Washington Post секілді газеттерге тұрақты мақала жазып, редактор жұмысын қатар алып жүреді. Олардың қатарында әлемге әйгілі Пулицер премия­сын жеңіп алғандар да аз емес. Яғни өзге саланы қосымша оқып алып, ол туралы хабардар дегім келеді.
Нағыз журналист елде және жаһанда болып жатқан оқиғаларды оқырман мен көрерменге мәселенің мәнін ашып, ха­лыққа мәлім де беймәлім өзекті тақы­рыптарды көтереді. Ондай мамандар сөз бостандығы мен журналистік эти­каның ара салмағын, журналистика жанрларын, ақпараттың рас-өтірігін тексеру жолдарын біліп, мазмұнды әрі ұғынықты мәтін жаза алуы қажет.Осының бәрін меңгеріп, журналистиканы концептуалды деңгейде оқыған адам ғана журналис­тиканы дамыта алады. Ал өзге саладан келген мамандардың көбі шаблоннан шыға алмай, журналистикаға төнген зама­науи қауіп-қатерлерді жоя алмай, саланы дамытуға қауқарсыз келеді.


Сөзімді қорытындылай келе журналистика мамандығын қанша уақыт оқығанымыз емес, сол уақыт аралығында нені тоқи алғанымыз маңызды деп ойлаймын.