Тарихтағы ең қуатты 10 ядролық бомба (фотодерек)

ХХ ғасырдың ортасында Америка Құрама Штаттары алғаш рет Жапонияға қарсы ядролық қаруды қолданды. Содан бері бүкіл адамзатқа қауіп төнді. Ірі елдер атом бомбаларын жинақтай бастады. Ал саясаткерлер «ядролық тежеу» деген жаңа терминді қолданысқа енгізді. Бүгінде, атом қаруы қолданылмаса да, оны жасау және сынау әлі де жалғасуда. Ендеше, әлемдегі ең қуатты 10 ядролық бомбаның шығу тарихы мен атауына тоқталып өтсек.  

Бомба патшасы (AN602) 

Қуаты 58 мегатонна болатын адамзат тарихындағы ең қауіпті жарылғыш құрылғы. Академик И.В Курчатовтың жетекшілігімен КСРО-да жасалған. Қару сынақтары 1961 жылы Новая Земля аралында жүргізілді. 

Ұшақтан сегіз метрлік бомба лақтырылып, 4000 метр биіктікте іске қосылды. Нәтижелер барлығын таң қалдырды: отты бұлт диаметрі 10 км-ге жетті, ядролық саңырауқұлақтың «аяғының» ұзындығы 67 км, ал «қалпақтың» ұзындығы 100 км-ге жақындады. 

Сейсмологтар соққы толқыны Жерді 3 рет айналып өткенін және 1000 км радиустағы барлық адамдар жарылыстың әсерін сезінгенін жазды. 

Бұл оқиға ядролық сынақтарға тыйым салу туралы халықаралық келіссөздерге түрткі болды. Нәтижесінде 100-ден астам ел келісімге қол қойды. 

B-41 (Mk-41) 

1960 жылдан 1976 жылға дейін қызмет еткен 25 мегатондық американдық үш сатылы бомба. 

Оңтайлы биіктікте іске қосылған кезде қару диаметрі 6,4 км болатын отты құрайды. Жер сілкінісінің ошағынан 8,5 км қашықтықта ол ерекше күшті ойық құрылымдарды қоспағанда, барлық ғимараттарды толығымен қиратады. Ал жарық пен жылу толқыны эпицентрден 50 шақырым жерде өрт тудыруы мүмкін. 

Кастл Браво (Castle Bravo) 

Қуатты (15 мегатонна) американдық термоядролық бомба, 1954 жылы сыналған және қайтымсыз зардаптарға әкелді. 

Жарылыс нәтижесінде қоршаған ортаның радиациялық ластануы орын алды. Маршалл аралдарында тұратын жүздеген адам радиацияға ұшырады. Ядролық саңырауқұлақтың «аяқтарының» ұзындығы 40 км-ге жетті, ал «қалпақ» 100 км-ге созылды. 

Айви Майк (Mike) 

1952 жылы АҚШ-та жасалған термоядролық жарылғыш құрылғы (12 мегатонна). 

Сутегі бомбасының сынақтары кезінде Елугелаб аралы толығымен жойылды. Оның орнында диаметрі 2 км және тереңдігі 50 м шұңқыр ғана қалды. Ал радиация сынықтары жарылыс ошағынан 50 км-ге дейінгі қашықтықта шашырап кетті. 

Кастл Ромео (Castle Romeo) 

Құрылғының жарылуы 1954 жылы ашық мұхитта жүзеге асырылды. Оның қуаттылығы күтілген 4 мегатонның орнына 11 мегатонна болды. Оның себебі арзан отынды пайдалану (бұрынғылардан айырмашылығы, бомбаның құрамында «сұйық» емес, «құрғақ» отын болған). 

Рея 

Францияда жасалған ең жойқын атом бомбаларының бірі (955 килотонна). 

Құрылғы Муруроа атоллында (Тынық мұхитының оңтүстігінде) іске қосылды. Дәл осы жерде 1998 жылға дейін 200-ден астам ядролық қару сынақтан өтті. 

Бейкер (Baker) 

1946 жылы Crossroads  (Қиылыс) операциясында қолданылған үш атом бомбасының бірі. Теңіз кемелері мен тәжірибелік жануарларға қарудың әсер ету күшін анықтау үшін сынақтар жүргізілді. 

Жарылыс (қуаты 23 килотонна) 27 м тереңдікте жасалған. 

Нәтижесінде жер бетінде шамамен 2 миллион тонна су пайда болды және «Бейкер» апатты салдарға ұшырады. Сынақтар жүргізілген Бикини аралында 2010 жылға дейін адам тұруға жарамсыз болып қалды. 

Үшбірлік (Trinity) 

1945 жылы 16 шілдеде АҚШ-та (Нью-Мексико) әлемдегі алғашқы ядролық қару сынағы өтті. 

Бмбаның жарылысы шамамен 21 килотонна тротилге тең болды. Диаметрі 2 км ақ түтін 11 км биіктікке көтерілді. 

Семіз адам (Fat Man) 

Америкалықтар Жапонияға қарсы қолданған екінші ядролық бомба. 

Қуаттылығы 21 килотонналық жарылыс бірден Нагасаки қаласының 80 мың тұрғынының өмірін қиды, тағы 35 мың адам радиация әсерінен қайтыс болды. 

«Семіз адам» әлі күнге дейін адамзат тарихындағы әскери мақсатта қолданылған ең қуатты қару болып табылады. 

Кішкентай бала (Little boy) 

Дәл осы бомба АҚШ пен Жапония арасындағы соғыстың қайғылы нәтижесіне әкелді. Құрылғыны (сыйымдылығы 18 килотонна) Хиросимаға тастау нәтижесінде 140 мың адам қаза тапты. 

Ұзындығы 3 метр және диаметрі 70 см болатын бомба биіктігі 6 км-ден асатын ядролық бағана жасады. «Бала» мен «Семіз адам» әлі күнге дейін адам тұрмаған екі жапон қаласына айтарлықтай зиян келтірді.