Әлемдегі ең бай қылмыскерлер

1982 жылы әлемдегі ең бай адамдардың алғашқы тізімі шыққаннан кейін «Forbes» журналы есірткі барондары мен бандиттерді қамтиды деген сыбыс шыққан еді. Ұйымдасқан қылмыс әлемдік экономиканың бір бөлігі болғандықтан, бұл кірістерді есептеу керек болды. Мысалы, Калабриялық Ндрангета мафиясы 2013 жылы 53 миллиард доллардан астам байлыққа иелік еткен. Бұл кейбір ірі корпорациялардың кірістерінен әлдеқайда көп. Әлемдегі ең бай қылмыскерлердің тізімінде есірткімен айналысатын адамдар бар. Әрине, бандиттер адамның әлсіз тұсынан көп ақша жасауға тырысады. Ендеше, есірткі саудасы арқылы байыған наркобарондарға шолу жасасақ.  

Пабло Эскобар 

Колумбиялық наркобарон Пабло Эскобар 1987 жылы Forbes-тің «100 халықаралық миллиардер» тізімінде 3 миллиард долларлық кірісі бар алғашқы бай қылмыскер болды. Ол тізімнен 1995 жылы қайтыс болғаннан кейін шығарылды. Эскобар бастаған Медельинский картелі 1981 жылдан 1986 жылға дейін 7 миллиард доллар табыс тапты. Есірткі иесі өзіне түскен табыстың 40%-ын алып отырды.  

Картельдің басты байлығы АҚШ-тағы кокаин контрабандасынан алынды (күніне шамамен 15 тонна). 1980 жылдардың аяғында ол әлемдегі барлық кокаин нарығының 80% - ына ие болды. Эскобар аптасына 420 миллион доллар тапты. Басқа да ақпарат көздеріне сүйенсек, оның байлығы 30 миллиард доллардан асады. 

Жыл сайын кокаин патшасы шамамен 2,1 миллиард доллар жоғалтты (кірістің 10%), өйткені ақша қоймалар мен қараусыз қалған фермаларда кездейсоқ сақталғандықтан, оларды зең мен кеміргіштер жойып жіберді. Ай сайын ол вексельдермен бекітілген серпімді жолақтарға 2500 доллар жұмсады. Бірде Эскобар қашып жүрген кезінде қызын жылыту үшін 2 миллион долларын өртейді. Эскобардың басы үшін есірткі басқармасы 11 миллион доллар сыйақы тағайындады. 1991 жылы есірткі иесі Колумбия Үкіметімен өзінің жеке түрмесін (футбол алаңы мен оны таңдаған күзетшілерімен) салу туралы келісім жасады.  

Наркобаронның өмірі соншалықты жарқын болды, 2015 жылы Netflix оған арналған Narcos фильмін шығарды. 

Хоакин Гусман Лоера 

2009 жылы «қортық» лақап атымен танылған, 1 миллиард доллар дәулеті бар мексикалық наркобарон Хоакин Гусман Лоера Forbes журналының ғаламшардағы ең бай адамдарының тізіміне енді. 2012 және 2013 жылдары ол әлемдегі ең ықпалды адамдар арасында 63 және 67 орындарды иеленді. Strategic Forecasting Inc. тіпті оның байлығын 12 миллиард долларға бағалады. Лоердің жетекшілігімен Синалоа картелі Мексикадан АҚШ-қа заңсыз есірткі тасымалын ұйымдастырып, оның 25%-ына жауапты болды және 3 миллиард доллар табыс алды. Есірткіге қарсы күрес басқармасы, картель туралы: «Эскобарға қарағанда көбірек кокаин сатты» деп жазады. 

«Қортық» өз ісін 1990 жылдардың басында кокаинді чили банкаларында тасымалдаумен айналысты (1993 жылы Мексика билігі осындай 7 тонналық жүкті тәркілеген). Ол 7 миллион доллар сыйақымен «Мексикадағы ең көп ізделуші адам» атанды: АҚШ-тан 5 миллион доллар және Мексикадан тағы 2 миллион доллар. Ол алғаш рет 1993 жылы қамауға алынып, 2001 жылы түрмеден қашып кетті. Мексиканың барлау агенттіктері соңғы рет 2016 жылдың қаңтарында Синалоадағы Лоераны тұтқындады. Алайда, нашақорлық, яғни өз кәсібі наркобаронның түбіне жетті.  

Кхун Са 

Business Insider «Апиын патшасы» Кхун Саның байлығын 5 миллиард доллар деп бағалады. Қытайлық ер адам мен шаньдық әйелдің ұлы Чан Шифу өзінің атын Кхун Са деп өзгертті, яғни «Гүлденген ханзада» дегенді білдіреді. 1960 жылдары ол 20 мың адам кіретін Оңтүстік-Шығыс Азияның Алтын үшбұрышында апиын өсірумен айналысатын Бирма әскерін басқарды. 1970 және 80-жылдары Са армиясы Тайланд-Бирма шекарасын бақылап отырды және АҚШ-қа келетін таза героиннің 45%-ына жауапты болды. Бұл үшін Есірткіге қарсы күрес басқармасы (DEA) оны «бизнестегі ең жақсы адам» деп атады (деректер). The Economist журналынан). 

АҚШ үкіметі апиын патшасының басына 2 миллион доллар сыйақы тағайындады. 1990 жылдарға қарай Кхун Са сауда тізбегінің бұзылуына орай Янгонға көшіп келіп, зейнетке шықты. Қазіргі уақытта «Алтын үшбұрышта» апиын өндірісі әлемдік көрсеткіштің 5%-ына дейін төмендеді (1975 жылы ол 70%-ды құрады).  

Есірткі иесі 2007 жылы қайтыс болғанға дейін миллиардтарды сақтап қалды ма, жоқ па белгісіз.  

Грисельда Бланко 

Колумбиялық Грисельда Бланконы Батыс баспасөзі «кокаиннің кіндік шешесі» деп атаған. Бланко 1970 және 1980 жылдардағы Майамидегі кокаин саудасындағы негізгі тұлғалардың бірі болды. Тіпті ерлер есірткі бизнесінде ол қатыгез бизнесмен ретінде танымал болды. Business Insider мәліметінше, оның байлығы 2 миллиард долларға жақындағанымен, ол Эскобардың табысынан аз еді.  

Үш жұбайы да оның қолынан қаза тапты. Ол ұлдарының біріне Майкл Корлеоне деп ат қойды. The Guardian хабарлауынша, оның тарату желісі ондаған миллион доллар пайда тауып, айына шамамен 1500 кило кокаин тасымалдаған. 1985 жылы Калифорнияда қамауға алынғанға дейін ол Эскобар мен ағайынды Очоамен бірге ең қауіпті есірткі сатушылардың тізімінде болған. Оған Флоридада 40-тан 200-ге дейін кісі өлтірді деген айып тағылды. Бірақ әйел соттағы техникалық қатеге байланысты өлім жазасынан құтылып кетті. Бланко федералды түрмеде қамалды. 2004 жылы Колумбияға депортацияланды. Оған 8 жылдан кейін  қастандық ұйымдастырылып, соның салдарынан қаза тапты.  

Аль Капоне 

Капоне - ең танымал американдық гангстер. Аль Капоне есімді кейіпкер 77 мафия фильмінде кездеседі. 

1947 жылы қайтыс болған кезде оның байлығы 1,3 миллиард долларға бағаланды. Капоне әртүрлі қылмыстық салаларда әрекет етті - сатып алу, рэкет, кісі өлтіру. 1929 жылы АҚШ үкіметі оны «№1 жау» деп жариялады. Прокуратура Капонены бірнеше рет түрмеге жабу туралы үкім шығарды, бірақ бірнеше айдан кейін ол босатылып отырды. Нәтижесінде, 1931 жылы Капоне тек салық төлеуден жалтарғаны үшін - 11 жылға сотталды. Ол мерзімінің көп бөлігін Алькатраста өткізуі керек еді. 

1939 жылы Капоне денсаулығына байланысты түрмеден босатылды. 2012 жылы Forbes Капоненің бұрынғы мүлкіне талдау жасады. Оның алғашқы табысына сатып алынған Чикагодағы төрт бөлмелі үй 450 000 долларға, ал 1947 жылы алған Майами-Бичтегі сарайы 9,95 миллион долларға бағаланды.