Тарих: Мемлекет басшылары мен саясаткерлерге жасалған қастандықтар (фото)

Саяси көшбасшыларға жасалған қастандық әлемдік тарих үдерісіне әртүрлі дәрежеде әсер етті. Бірақ қастандық арқылы билеушілерді биліктен кетіру әрекеттері сәтсіз аяқталаған кездер де болды. Bugin.kz порталы мемлекет басшыларына, сондай-ақ саяси және қоғам қайраткерлеріне жасалған қастандықтар туралы тарихи фактілерді сараптап, жазып шықты.  

Людовик XV 

Біз әдебиеттен патшалар мен корольдердің қудаланғанын білеміз. Бірақ 1757 жылы 5 қаңтарда Францияда ең үлкен қастандық орын алды. Француз монархы Луи 15 кешке өзінің Трианон сарайынан шығып, күймеге мінді. Осы кезде гвардияшыларды бұзып өтіп, Роберт-Франсуа Дамьен оған қарай жүгірді. Пышағын алып, патшаны бүйірінен жаралады. Күзетшілер шабуыл жасаған адамды бірден ұстап үлгерді. Бұл жарақат өлімге әкелмеді. Кейіннен, бұл әрекеттің қастандық емес екені белгілі болды. Себебі, шабуылшы әрекетін жалғыз жасаған. 1757 жылдың наурызында Дамиэнді қоял-аяғын байлап, төрт жаққа тартып өлтірді. Ал оның әкесі, әйелі және балалары өлім азабынан елден қуылды. 

Эндрю Джексон 

Бұл АҚШ тарихындағы президентке жасалған алғашқы қастандық болды. Қылмысты 12 жасында отбасымен бірге Англиядан АҚШ-қа көшіп келген кәдімгі суретші Ричард Лоуренс жасады.  

Бала кезінен Ричардтың психикалық проблемалары болды. 1835 жылдың қаңтар айының басында ол Вашингтонға келді. Ол ел президентін өлтіру идеясымен екі шақпақ тапанша сатып алды. 1835 жылы 30 қаңтарда Капитолийде олар конгрессмендердің бірімен қоштасып жатқанда, Лоуренс келді. Ол Джексонға жақындап, арқасынан атқысы келді, бірақ тапанша атылмай қалды. Тапаншадан шыққан дыбысты естіген президент артына бұрылды. Кісі өлтіруші екінші тапаншаны алып шыққанда, Джексон оның қолынан таяқпен ұрып жіберді. Содан кейін шабуылдаушыны жеке өзі ұстады. Ричард психикалық ауру деп жарияланып, өмір бойы емделу үшін ауруханаға жатқызылды. 

Луи-Филипп 

1830 жылғы революция француз тағына «азаматтық король» Луи Филипп I келді. Көпшілігі оның саясатына наразы болды. Ол 4 қастандықтан аман қалды. Соның бірі 1835 жылы 28 шілдеде болды. Ғибадатхана бульварының бойында патша отбасы мүшелерімен және қызметшілермен қоршалған резиденцияға оралды. Жоғары жақтан оқ даусы естіліп, патшаның айналасындағы адамдар өле бастады. Патшаға атылған оқ оны сәл ғана тырнап қалды. Үйдің терезесінен Джозеф Фисчи патшаға 24 мылтықтан тұратын автоматынан оқ атты. Барлығы 18 адам қайтыс болды. Ал Фисчи және басқа да қастандық ұйымдастырушылар гильотинамен өлтірілді. Бұл оқиға бүкіл Еуропаны дүр сілкіндірді және Луи қазылар алқасы мен баспасөз туралы жаңа заңдар қабылдады. 

Фидель Кастро 

Фидель Кастроның оққағары Хуан Рейнальдо Санчес өз кітабында Фидельге 100-200 рет қастандық жасалғанын айтады. Бұқаралық ақпарат құралдары оны өлтіруге 638 әрекет жасалғанын хабарлады.  

1961 жылы сәуірде американдық десантшылар Плайя-Жирон жағалауына қонуға әрекеттенді. Куба көшбасшысы әскерлер құрамында Т-34 ұшағында болған кезде шабуылды жеке өзі тойтарып, содан кейін Хьюстон десантын СУ-100 өздігінен жүретін зеңбірекпен бірге суға батырды. Ең күлкіліс - Кастроны ұлулармен өлтіру әрекеті. ЦРУ агенттері оның сүңгуірге құмарлығын біліп, шығанақтың түбіне жарылғыш заттары бар снарядтарды шашыратып жіберді. Бірақ дауыл американдық барлау агенттіктерінің жоспарларына кедергі келтірді.

Аугусто Пиночет  

1974-1990 жылдар аралығында Чили диктаторына бірнеше рет қастандық жасалды. 1986 жылы 7 қыркүйекте болған біреуін қоспағанда, қастандық жасағандардың барлығы кәмелет жасына толмаған балалар. Бұл әрекетті диктаторлық режимге қарсылық қозғалысының мүшелері  жүзеге асырды.  

Мануэль Родригес атындағы патриоттық майданның содырлары Пиночеттің көлігіне баратын жолды жауып, атыс қарулары мен гранатометтерден оқ жаудырды.  

Гранататқыштардың бірі атпаған, ал екінші граната көліктің әйнегіне оқ жаудырды, бірақ жарылған жоқ. Шабуыл кезінде диктатор зардап шеккен жоқ. Чили билеушісінің 5 сақшысы қаза тауып, тағы 11 адам жараланды. Резонанстық оқиға керісінше әсер етті. Пиночет бәрін дұрыс істеп жатқанына сенді. Осы оқиғадан кейін диктаторды құлатуды қолдайтындарды қудалау басталды. 

Иоанн Павел ІІ 

Құпия пердемен жабылған тағы бір қастандық 1981 жылы 13 мамырда болды. Рим папасының кортежі Ватикандағы Әулие Павел алаңында ақырын жүріп келе жатқанда 2 рет оқ атылды. Бір оқ понтификтің қолына, екіншісі асқазанына тиді.  

Қауіпсіздік қызметкерлері оны атқан адамды ұстады. Бұл Түркия азаматы, «Сұр қасқырлар» оңшыл радикалды тобының мүшесі 23 жастағы Мехмет Али Агжа болып шықты. Ол өмір бойына бас бостандығынан айырылды. Бұл лаңкестің соңында кім тұрғаны әлі күнге дейін белгісіз. Мехметтің өзі 400 мың доллар төлеп, Болгария арнайы қызметі жұмысқа алғанын мойындады. Бірақ тергеушілер бұл ақпаратқа күмәнмен қарады. Батыстың барлау органдары бұл оқиғаға КГБ-ның қатысы бар екенін дәлелдейтін құжаттық айғақтарды таппаса да, олар бұл істен «орыс ізін» тапты. 

Николас Мадуро 

Венесуэла басшысына шабуылды лаңкестер жарылғыш заттар жалғанған ұшқышсыз ұшақтардың көмегімен жасаған. Мұның бәрі Каракаста өткен парад кезінде болды, жарылыс түсірілген кадрлар тікелей эфирде көрсетілді. Жарылыс салдарынан Оңтүстік Америка штатының президентінің өзі зардап шеккен жоқ, бірақ Мадуроны күзетіп тұрған бірнеше күзетші снарядтардан жарақат алды. Фланельдік сарбаздар келесі күні шабуылды өз мойнына алды.  

Көтерілісші топ БАҚ өкілдеріне Мадуроға қарсы күресті жалғастыру туралы мәлімдеме жасады. Николас Мадуро АҚШ пен Колумбия үкіметтерін оның өміріне қол сұғушылық танытты деп айыптады. Вашингтон пен Боготада олар бұл іске қатысы бар екенін бірден жоққа шығарды.  

Синдзо Абэ 

Жапонияның бұрынғы премьер-министрі Синдзо Абэ қайтыс болды. Бүгін ғана түсте қастандыққа тап болып, оқ тиіп қатты жараланған премьер ауруханаға жетіп барып көз жұмған екен. 

Мұны Жапония орталық телеарнасы хабаралады. 

Жерге сұлқ құлап, естен танған саясаткерді ауруханаға жедел қызмет тікұшақпен жеткізген. Дәрігерлер қолдан келгенін жасады. Қан құйып, бірнеше сағат өмірімен арпалысты. Бірақ бәрі кеш... 

Ал оны тапа-тал түсте дробовикпен атқан - 41 жастағы Тэцуя Ямагами есімді жапон азаматы. Қылмыскер «саясаткерге неге оқ аттың?» дегенге «оның саясаты, мінез-құлқы маған ұнамады» деп жауап берген. Бірақ Абэнің саясатына мүлде қарсы емес екенін де қоса айтқан.  

Ямагами 2000 жылдардың басында Жапонияның теңіз күштерінде қызмет істеген. Яғни, мамандығы - әскери.  

Абэні ол Нара қаласында теміржол вокзалында ел алдында сөз сөйлеп тұрған жерінен атқан. Марқұмға екі оқ тиген. Біреуі кеудесіне, біреуі - желкесіне.  

Тиген оқтан саясаткер тіл тартпай кеткенге ұқсайды. Клиникалық өлімге түсіп, кейін ауруханаға жеткізілген.