Бермуд үштағаны адамдарды қалай «жұтады»?

Бермуд үштағаны – жердің ең маңызды нүктелерінің бірі. Атлант мұхитында, Саргассо теңізінде орналасқан бұл аймақ Флорида, Бермуд және Пуэрто-Рико аралдарымен қоршалған үшбұрышта орналасқандықтан осы атауды иеленген. Құпиясы мен аңызы бар, талай адамның өмірі түгесілген бұл жердің қандай ерекшелігі, құдіреті бар?

Ерекшелігі – бұл  аймақ арқылы ұшатын немесе жүзіп келе жатқан кемелер мен ұшақтар жұмбақ жағдайда апатқа ұшырайды. Бұл апаттар жат планеталықтардың әртүрлі табиғи құбылыстарына байланысты деген болжам бар.

Ібіліс теңізі

«Associated Press» тілшісі Эдвард Ван Уинкл Джонс 1950 жылы Бермуд үшбұрышында су мен дирижабльдердің «жұмбақ жоғалуы» туралы деректерді ұсынып,  аймақты «шайтан теңізі» деп атайды.

«Бермуд үштағаны» деген сөзді жазушы Винсент Гаддис 1964 жылы қолданған – ол «Агроси» журналында «Өлімшіл Бермуд үштағаны» атты мақаласын жариялап, онда АҚШ Әуе күштеріне тиесілі 19-шы әскери ұшақтың жоғалып кеткені айтылады. Дегенмен бұл аймақтан кеме экипаж да ізім-ғайым жоғалады.

Салдарынан 1960-1970 жылдары Бермуд үшбұрышы туралы әртүрлі негізсіз қауесеттер көбейе бастады.

Дүрбелеңнің себебі

Бермуд үштағанында паранормальды индустрия бар деген теорияға сенетіндер 20-шы ғасырда бұл аймақта 100-ден астам дирижабль мен кеме із-түзсіз жоғалып кеткенін айтады.

Жұмбақ жоғалудан  басқа, кемелер бір аймақтан екінші аймаққа лезде пайда болатыны және уақыт бойынша аномальды өзгерістер туралы хабарланады.

Скептик-реалист ғалым Лоуренс Дэвид Куше өзінің «Бермуд үштағаны: миф және шындық» кітабында бұл аймаққа қатысты оқиғалардың кейбірі шын мәнінде басқа жерде болғанын айтады. Ресми дереккөздерде кейбір апаттардың шынымен болғаны туралы нақты деректер мен дәлелдер жоқ.

Бермуд үштағанымен байланысты сенсациялық оқиғалардың бірі – АҚШ  бомбалаушы ұшақтарының 19-шы рейсінің апатқа ұшырауы.

19-бөлімінің экипажы

1945 жылы 5 желтоқсанда Звено Форт-Лодердейлге бет алған бес ұшақ АҚШ әскери базасын тастап кетіп, қайтып оралмайды. Ұшақтың қалдықтары да табылмайды. Кейбір деректерге сүйенсек, экипаж мұхит тыныш болған кезде жақсы ауа-райында ұшуға дайындалған. Ұшу кезінде әскери базамен радиобайланыстағы ұшқыштар навигациялық құрылғылардың дұрыс жұмыс істемеуін және қалыпты емес визуалды әсерлердің байқалатынын айтады. Ұшақтармен байланыс үзілгеннен кейін «Мартин Маринер» гидроұшағы оларды іздеуге аттанады, бірақ ол да із-түзсіз жоғалып кетеді.

Бұл туралы Кушенің нұсқасы басқаша. Оның айтуынша, бөлім эксперименттік ұшуды жүзеге асыратын курсанттардан құралған. Олардың ішінде тәжірибелі лейтенант Тейлор ғана болды, ол бұл бағытта алғаш рет ұшып отыр. Аман қалған радиобайланыста лейтенант нысананы жоғалтты, циркульдер жол көрсетпеді деп айтылады. Нысананы қалпына келтіру әрекеті кезінде ұшақтың жанармайы таусылып, Тейлор суға қонуға мәжбүр болады. Бірақ бұл кезде дүбірлі су ұшақты төбесіне тартады.

Ғалымның айтуынша, байланыс іздеуге шыққан екі «Мартин Маринер» гидроұшағы салонға өтіп кеткен жанармай ұшқындарының салдарынан өртеніп, апатқа ұшыраған.

«Шындықты» іздестіру

2018 жылы Ұлыбританияның Саутгемптон университетінің бір топ зерттеушілері Бермуд үштағаны төңірегіндегі қауесеттердің ғылыми негізін табу үшін зерттеулер жүргізген. Зерттеудің қорытындысына сәйкес, бұл аймақтағы кемелердің жоғалуының себебі толқындар деп шешеді.

Бұл аймақта биіктігі 30 метрге жететін өте тік толқындар бар екені белгілі. Мұндай толқындар бір мезгілде бірнеше нүктеде күшті дауылдың қозғалысы нәтижесінде пайда болады.

Мұны іс жүзінде дәлелдеу үшін АҚШ Ұлттық мұхит және атмосфералық басқармасының мұхиттанушысы Саймон Боксалл қызықты эксперимент жүргізеді – ол апатқа ұшыраған кемелердің шағын прототипін жасап, оларды арнайы контейнерге салып, бермуд үштағанындағыдай су қозғалысының моделін іске қосады. Нәтижесінде судың мұндай қозғалысына кемелер қарсы тұра алмайды, ал толқын кемені құйынға тартады.

Сондай-ақ, зерттеушілер Бермуд үшбұрышындағы аномалияларға қатысты басқа гипотезаларға мән беріп, барынша аңыздың ақиқатын табуға бет бұрады.

Атлант мұхитында шын мәнінде мантия қабатындағы қозғалыстармен байланысты магниттік аномалиялар бар, бірақ бұл ауытқулар Бермуд аралынан оңтүстікке қарай 1500 км жерде – Бразилия төңірегінде байқалады.

Сондай-ақ, бұл аймақта байқалатын ауытқулар су астында жанғыш газдардың жиналуы, олардың толқын әсерінен жер бетіне шығуы және кемені суға батыруы деп болжанады. Бірақ ғалымдар бұл болжамның да ақталмайтынын айтады.

«Газдардың жиналуы мүмкін, бірақ мұндай жағдайдың байқалатын жері тек Бермуд үштағанында ғана емес, мұндай нүктелер әлемнің көптеген су айдындарында бар», - дейді Боксалл.

«Басты кінәлі адам факторы»

Боксаллдың айтуынша, бұл аймақтағы ұшақ пен кеме апаттары адам қателігінен болған. АҚШ жағалау күзетінің мәліметі бойынша, Бермудтағы апаттардың 82 пайызы мұхитта навигация дағдылары жеткіліксіз адамдардан болған.

«Апаттың негізгі факторларының бірі – кемелерде радиоқабылдағыштар мен навигациялық құрылғылардың болмауы. Мұхитта зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында қарапайым жол картасына немесе ұялы телефондағы навигаторға сүйенген адамдарды да кездестірдік. Жағалаудан 50-60 шақырым жылжыған соң, ұялы телефондардың сигналы жоғалып кетеді», - дейді АҚШ Ұлттық мұхит және атмосфералық басқармасының мұхиттанушысы Саймон Боксалл.

Ауа райының құбылмалылығы мен қысқа мерзімді дауылдар да апаттардың орын алуына әсер етеді.

«Жалпы, Бермуд үшбұрышы белгілі бір аумақпен шектелмейді. Әлемнің кез келген нүктесі ықтимал Бермуд үшбұрышы болуы мүмкін. «Дауылдар, толқын әрекеті, су астында қауіпті газ жиналуы, тәжірибесіз ұшқыштар мен кеме менеджерлері кез келген уақытта «ерекше» ауытқуларды байқау мүмкін емес», - дейді Боксалл.