Әскердегі ұрлық: әскерилер қалай киімсіз қалды?

Украинамен соғысқа шақырылғандар іш киім мен аяқ киімнен бастап сауыт пен тепловизорға дейін барлығын дерлік өз қаражатына сатып алуға мәжбүр. «Жеке мазмұнды қабылдау пункттерінде сақталған бір жарым миллион жинақ қайда кеткенін түсінбеймін», - деді запастағы генерал-лейтенант, Мемлекеттік Думаның депутаты Андрей Гурулев.

Оның сұрағының жауабын ішінара сот шешімдерінен табуға болады: Владимир Путин Украинаға басып кіруді жоспарлап жатқанда, ресейлік әскерилер жылдар бойы оның қоймаларын тонап, кейде жүк көліктерімен жүктерді тасыды.

Шілде айының ортасында Ресей әскерлері Луганск облысындағы Углегорск жылу электр орталығына шабуыл жасап жатқанда, Еуразияның шалғай түкпіріндегі Итуруп аралында әскери сот өтті. Онда әскери бөлімнің жабдықтау қызметінің бастығы Дмитрий Горин қызметіндегі өтірік үшін сотталды.

2021 жылдың күзінде Горин жалған шот-фактуралар арқылы екі әскери қызметкердің атына кейбір заттарды шығарды. Мысалы, біреуі 100 қап, үш қап, төрт жазғы қалпақ, жел мен ылғалдан қорғайтын костюмдердің екі жиынтығын «алған». Тағы біреуі 35 жейде, 50 орамал, 50 жұп қыстық және жазғы шұлық, бір жұп жазғы етікпен қамтамасыз етілген. Сенімді болып көріну үшін Горин отставкадағы әскери қызметкерлердің атына шот-фактуралар бергенмен алаяқтық бәрібір анықталды.

Сотта жабдықтау қызметінің басшысы қоймадағы тауарлар дұрыс сақталмағандықтан жарамсыз болып қалғанын айтып, мұны ресімдеуге қорқады. Өйткені, оның ойынша, жағдайдың неліктен нашар болғанын зерттеу басталуы мүмкін. Осыған байланысты ол жалған шот-фактуралар жазуды ұйғарады. Сот үкімі жеңіл болды - 25 000 рубль айыппұл салынады.

Муром қаласындағы (Владимир облысы) инженерлік бөлімшенің жабдықтау қызметінің бұрынғы бастығы аға лейтенант Ильгиз Ахметовтің жолы болмады. 2021 жылдың соңында ол 2 жылға спорттан шеттетілді. Ол жүк көлігімен әскери мүлікті ұрлаған.

2018 жылдың көктемінде Ахметов «Урал» автокөлігімен қоймаға барып, 209 жұп жазғы етік тиеген. Ол аяқ киімді Нижний Новгородтағы досына жіберіп қарызын өтемек болады. Ахметов мұнымен тоқтап қалмай, келесі жолы тағы 100 жұп етік ұрлап кеткен. Ол тапшылықты жасыру үшін 200 жұп етікті жауынгерлер киген деп жалған анықтама жасап берген.

Екі соттау үкімі ресейлік әскери қызметшілердің әскерилерден киім, аяқ киім және басқа да заттарды ұрлаған жылдардағы соңғы мысалдары болып табылады. Соңғы 8 жылда (ресейлік насихат бұл санды «Сегіз жыл қайда болдыңыз?» деген сөйлемде қолдануды үйренді) әскери қоймаларды тонауға қатысты сот 558 үкім шығарды, бұл туралы ақпарат «Правосудие» мемлекеттік ақпараттық жүйесінде бар.

Егер Ресей Украинамен соғыс ашып, сосын жұмылдыруды жарияламаса, бұл мәселе жұртшылық назарынан тыс қалар еді. Орыс әскерінің өз сарбаздарына әскери киім кигізе де алмайтынын көрсеткен мобилизация болды. Жұмылдырылғандардың туыстары оларға етік, киім-кешек, шұлық, рюкзактар, сондай-ақ оқ өтпейтін жилет, алғашқы медициналық көмек көрсету қобдишалары, түнгі көру құралдарын сатып алуда.

«Жеке мазмұнды қабылдау пункттерінде сақталған бір жарым миллион жинақ қайда кеткенін әлі түсінбеймін. Неліктен әскери киім және басқа да мәселелерде қиындықтар туындайды? Оны ешкім түсіндіруге тырысып жатқан жоқ!» деп жазды запастағы генерал-лейтенант, соғысты жақтаушы, Мемлекеттік Думаның депутаты Андрей Гурулев. Содан кейін ол әріптесі Василий Пискаревпен бірге бас прокурор Игорь Красновқа хат жолдап, жылдар бойы бюджеттен ақша бөлінсе де, армияда неге ештеңе жоқ екенін сұрады.

Бірақ бұл неліктен орын алғаны туралы ақпаратты «Правосодие» мемлекеттік ақпараттық жүйесінен алуға болады.

Соғыс қарсаңында қандай ұрлық жасалды?

Мүлікті ұрлаудың көптеген жолдары бар, дейді әскери журналист және Ресей Қарулы күштерінің бұрынғы офицері (аты-жөнін жасыруды сұраған). Мысалы, сертификаттар бұрмалануы мүмкін немесе жарамды заттар «қалыпқа байланысты» есептен шығарылуы мүмкін.

«Тағы бір танымал әдіс – жаңа  қызметкерді жалдау. Олар менің сыныптасыма осылай жасады. Жаңа жұмысқа келгенде «тапсыру-қабылдау» құжаттарына қол қойғызған. Содан кейін түгендеу кезінде тапшылық анықталып, ол түрмеге түсті», - деп еске алады.

Әскерде үнемі ұсақ-түйектер ұрланады. Мәселен, Брянск облысының Клинци қаласындағы мотоатқыштар полкінде әскери борышын өтеген Владимир Моржаков пен Егор Медведев өздерінің әскери бөлімінің қоймасына кіріп, ұрлық жасаған. Олар қойма есігінің мықтап жабылмағанын пайдаланып, ішіне кіріп, екі рюкзак, бір жұп етік пен кроссовка, үш жиынтық іш киім және төрт спорттық күрте алып шыққан. Бұл заттар туыстарына пошта арқылы жіберілген. Екеуі де «Ұрлық» бабы бойынша сотталып, аз мөлшерде айыппұл төлеген.

Брянск пулеметшілерінің бұл «талан-таражын» соңғы жылдары «әлемнің екінші армиясындағы» басқа әріптестер жасаған ұрлық ауқымымен салыстыруға болмайды.

2021 жылдың күзінде Алтай аймағындағы әскери бөлімшенің бригадирі, мотоатқыш Евгений Медведев жаңадан шақырылғандарды киім-кешекпен қамтамасыз ету үшін қоймадан 106 жылы күрте алып кеткен. Бірақ оның жартысы ғана иелеріне үлестірілді. Қалған 50 күртешесін шығарып, саудалайды. Ақырында ол «Меншікті иемдену және тонау» бабы бойынша сотталып, 200 000 рубль айыппұл салынды.

Фото: АРКАДЫ БУДНИЦКИЙ / ANADOLU AGENTY

Новосібір облысындағы әскери бөлімнің жабдықтау қызметінің бастығы капитан Владимир Зайцев те ірі көлемдегі ұрлық үшін сотталған. Ол қойма меңгерушісі Алексей Чурюкановпен бірге әскери мүліктерді заңсыз сатумен жүйелі түрде айналысқан. Атап айтқанда, 2019 жылдың сәуір айында олар әскери бөлімнен 60 жазғы дала костюмі мен кепкасын, 50 жиынтық іш киімін және 20 жұп етік алып шыққан. Жүк көлемі көп болғандықтан, олар сол учаскенің жүргізушісі мінген КамАЗ көлігін пайдаланған.

Олар тек форма мен аяқ киім ғана емес, жіп, дәретхана қағазы, 50 000 қағаз конверт, факс роликтері, 36 000 мөлдір файл, сұйық сабынға арналған ыдыстарды алып шықты. Олардың сатылған мүлкінің жалпы құны 1 миллион рубль болғанымен, тексеру барысында қоймада 1,5 миллион рубль тапшылық бар екенін анықтаған.

Новосібір жоғары әскери командалық училищесінің капитаны Дмитрий Никитин ұрланған заттарды КамАЗ көлігімен гаражына әкеліп, азаматтарға өткізген. Сот үкімімен үшеуіне айыппұл салынды.

Мәскеу облысындағы әскери бөлімдердің бірінің жабдықтау қызметінің бастығы капитан Сергей Пудиков ұрланған заттарды жеке көлігімен гаражына жеткізген. Ол 2016-2018 жылдар аралығында әскери бөлімнен 80 қап түрлі киім-кешек пен аяқ киім алып шыққан.

Әскери мүлікті алғаш рет шығарып жатқанда (140 пальто және 30 көйлек) бағынышты қызметкер оны қайда алып бара жатқанын сұрайды. Пудиков қоймаға апарып, басқа өлшемге айырбастап алмақшымын дейді. Кейіннен «басқа өлшем қоймаға әлі келген жоқ» деген сылтау айтып, мүлкін қайтармаған. Ұрланған мүлкінің көлемін ескере отырып, ол 6 жылға бас бостандығынан айырылды және капитан атағынан айырылды.

Өткен жылдары қандай ұрлық жасалды?

Сот статистикасы соңғы кезеңде киім қоймаларынан мүлікті ұрлау немесе ысырап ету фактілері бойынша қозғалған қылмыстық істердің саны жылына 70-100-ді құрайтынын көрсетеді.

Мұндай ұрлық осыдан 10 жыл бұрын болған. 2000 жылдардың аяғында Новосібір облысындағы әскери бөлімдердің бірінде үлкен тапшылық анықталды. 2000-ға жуық спорттық сөмке, 200 жұп етік, 1200 жазғы костюм, 300 қазан және 100 жейде жоқ болып шығады. Қоймаға жауапты болып тағайындалған прапорщик Андрей Зорин бұл заттардың қайда екенін сұрағанда иығын ғана көтереді. Қойма үнемі құлыпталатынын, ұрлық фактілері тіркелмегенін, бірақ уақытша жұмысшылардың кіріп-шығатынын, оларды мұқият қадағаламайтынын, жоғалған заттарды алып кеткен болуы мүмкін екенін айтқан. 2010 жылы сот Зоринді «Мансапқа атүсті қарау» бабы бойынша кінәлі деп тауып, 30 000 рубль (сол кездегі мың доллар) көлемінде айыппұл салды. Әскери қызметтен босағаннан кейін Зорин күзетші болып жұмыс істеді.

Фото: АРКАДЫ БУДНИЦКИЙ / ANADOLU AGENTY

2007-2009 жылдары Абакан әскери бөлімдерінің бірінің жабдықтау қызметінің бастығы Дмитрий Дроздов жеке қажеттіліктері үшін әскери мүліктен кейде екі ұйықтайтын қап, бір жұп шалбар немесе етік алды. Бірде өзін ұстай алмай, 45 жұп етік алды. Сот оған 60 мың рубль айыппұл салды.

2009 жылы Қиыр Шығыстағы Тынық мұхит флотының киім қоймасын аяқтау туралы шешім қабылданды. Оның басшысы Алексей Валевский осыны пайдаланып, жалған құжаттар негізінде мүліктің бір бөлігін күзет режимі жеңілдетілген басқа қоймаға өткізуді бұйырған. Ал өзі сол жерден 6 ай бойы жеке көлігімен мүлікті алып кетумен айналысқан. Талан-таражға түскен мүліктің тізімінде 5 мың кеудеше, 4 мың жұп етік, 2,5 жарым мың жылы қолғап бар. Волевский сотта мұны бастықтардың пайдасына және мансабында жоғарылау үшін жасағанын айтқан. Бірақ қай бастық бұйырғанын айтпай, 4,5 жылға бас бостандығынан айырылды.

2015-2016 жылдары Ульянов ауданындағы әскери бөлімнің қоймасынан осыншама мүлік, 2 мың жұп іш киім мен жейде, 13 мың жұп шұлық, сондай-ақ 200 жатын қапшық ұрланған. Енді жұмылдырылғандардан бұл заттарды өз қаражатына сатып алу сұралады. Заттарды шығару үшін МАЗ жүк көлігі пайдаланылған. Құжаттар жалған.

Иркутск облысындағы әуе күштері бөлімшелерінің бірінің капитаны Игорь Чеботарев ұрлықты жасыру үшін заттарды нақты ғана емес, жалған әскери қызметкерлердің атына тіркеген. Заттар КамАЗ көлігімен шығарылды. Капитан бар болғаны 15 сөмке бар десе, жүргізуші жүк көлігінің әр жолы толып тұратынын, әскери бөлімнен әр жолы 50-60 қап шығарылатынын атап өтті. 2014 жылы Чеботарев түрмеге жабылды.