ДЕНСАУЛЫҚ

Неге адамның тамақтанғаннан кейін ұйқысы келеді?

Авторларды қолдау орталығы

mediabugin@gmail.com

Тамақтанғаннан кейін бір мызғып алғыңыз келетінін байқаған боларсыз. Өзіңізді әлсіз сезініп, ұйқының келуі белсенді жұмыс істеуге және саналы ойлануға кедергі жасайды. Бұл құбылыстың себебі неде? Неліктен тамақ ішкеннен кейін біз күш-қуаттың көбеюін сезбейміз, керісінше, әлсіз боламыз? Bugin.kz порталы бұл сұрақтардың жауабын іздеп көрді.

Ғалымдар бұл күйді бірнеше теориямен түсіндіреді. Ең қисынды және жалпы қабылданғаны тамақ ішкеннен кейін қан айналымы өзгереді. Асқазанға, аш және тоқ ішекке қан ағымы артады, ал миға, керісінше, азаяды. Ми оттегі мен қоректік заттарды аз ала бастайды, сондықтан демалуға деген ұмтылыс пайда болады.

Бұл жағдай адамдарда ғана емес, жануарларда да байқалады. Бірнеше зерттеулерден кейін көптеген тіршілік иесі, соның ішінде жәндіктер, жыландар мен егеуқұйрықтар тамақ ішкеннен кейін ұйықтайтыны расталды. Бұл реакция тағамдық кома немесе тамақтан кейінгі маужырау деп аталады.

Дегенмен кез келген тағамды жегеннен кейін ұйқы келе бермейді. Астан соң әлсіздік пайда болып, ұйықтағыңыз келуіне басқа факторлар да әсер етеді.

Мәселен гормондардың денедегі деңгейі көтерілсе, ұйқы шақырады. Оларға серотонин мен мелатонин жатады. Азық-түлік өнімдері осы биологиялық белсенді заттардың, әсіресе серотониннің өндірісіне әсер етуі мүмкін.

Ақуыз тағамдарында триптофан амин қышқылы бар. Оны ағза серотонинді (ұйқыны реттеуге көмектесетін нейромедиатор) синтездеу кезінде пайдаланады. Тамақтанғаннан кейін ұйықтауды қалаудың себебі құрамында триптофан бар тағамды тұтынудың жоғары болуы мүмкін.

Қарастырылып отырған амин қышқылы бар негізгі өнімдер:

жұмыртқа;

ірімшік;

балық;

соя;

күркетауық еті.

Тағамдағы бұл заттың мөлшері оны өңдеу және дайындау тәсіліне байланысты өзгеруі мүмкін.

Көмірсулар ағзаға триптофанды сіңіруге көмектеседі, сондықтан ақуыздар мен көмірсуларға бай тағамдар оларды жегеннен кейін ұйықтауды қалау ықтималдығын арттыруы мүмкін.

Бір уақытта көп мөлшерде тамақ жеу ұйқыға деген құштарлықты тудырып қана қоймайды, сонымен қатар денсаулыққа теріс әсер етеді.

Адам артық тамақтанған кезде оның ағзасындағы глюкоза деңгейі артады, бұл орексиннің (нейропептид) жұмысын тежейді. Ал орексин сергектікке жауап береді және энергия балансын бақылайды.

Ұйқысыздықты тудыратын денсаулық проблемалары

Адамда белгілі бір аурулардың болуы асқазан-ішек жолдарының жұмысына теріс әсер етуі мүмкін және таңғы ас, түскі немесе кешкі астан кейін ұйқының келуін тудыруы мүмкін.

Тамақтанғаннан кейін ұйқының келуіне себеп болуы мүмкін аурулар:

қант диабеті;

анемия;

целиакия ауруы;

тағамдық аллергия;

белсенді емес қалқанша безі.

Тамақ ішкеннен кейін жиі демалғыңыз келсе, өзіңізді нашар сезіне бастасаңыз және аталған аурулардың бірі болса, онда дәрігерге қаралу керек.

Тамақтанғаннан кейінші ұйқышылдық нашар ұйқының нәтижесі болуы мүмкін. Егер адам жеткілікті ұйықтай алмаса және әлсіздік сезінсе, демалуға деген ұмтылыс болса, онда тіпті аз мөлшерде тамақ ішу ұйқышылдықтың жоғарылауына әкелуі мүмкін. Асқазанға қан ағымы артады, керісінше, миға оттегі мен қоректік заттар аз түседі, сондықтан сіз одан да көп ұйықтағыңыз келеді.

Күн сайын бір уақытта ұйықтау және түнде кем дегенде 8 сағат демалу тамақтан кейін ұйқының келуін азайтады.

Бірақ таңғы астан, түскі және кешкі астан немесе кез келген тағамдардан кейін сергек болу үшін тағы қандай кеңестерді орындау керек?

Медицина мамандары тамақтан кейін қалай белсенді және қуаттануға болатыны туралы көптеген кеңестер береді. Солардың арасынан 6 негізгісін қарастырайық:

Денсаулыққа пайдалы тағам. Әрине, ақуыздар мен көмірсулар негізінен ұйқның келуіне ықпал етеді, бірақ майлы, ащы және қуырылған тағамдар денсаулыққа теріс әсер етеді. Сондықтан диета теңдестірілген болуы керек және ең аз мөлшерде зиянды өнімдерді алып тастау немесе қамтуы керек.

Баяу тамақтаныңыз. Тез тамақтану кезінде адам баяу тамақтанғанға қарағанда көбірек тамақ жейді. Сонымен қатар, ол асты дұрыс шайнамайды. Бұл ас қорыту процесін одан әрі қиындатады. Тағам неғұрлым ұзақ сіңірілсе, тамақтанғаннан кейінгі ұйқының келу уақыты соғұрлым ұзаққа созылады.

Жаттығу. Таңертеңгі ең қарапайым жаттығу күні бойы көңілділік пен әл-ауқаттың кілті болуы мүмкін. Жаттығу кезінде қан айналымы белсенді болып, жасушалар көбірек оттегі алады. Егер сіз пассивті өмір салтын ұстанатын болсаңыз, кеңсе жұмысын жасасаңыз, тамақтанғаннан кейін демалуға деген ұмтылыс жиі болуы мүмкін.

Су балансы. Судың жетіспеушілігі немесе оны аз пайдалану денсаулықтың нашарлауына әкелуі мүмкін. Күн сайын судың күнделікті нормасын (әрбір 1 кг салмақ үшін 30 мл) ішуге тырысыңыз.

Сапалы ұйқы. Тамақтанғаннан кейін де, оған қарамастан ұйқышылдық адамның түнде дұрыс немесе жеткілікті ұйықтамауына байланысты болуы мүмкін. Сондықтан ұйқы кестеңізді қадағалаңыз және оны бұзатын әдеттерден бас тартыңыз.

Витаминдер. Күнделікті диетада жемістер мен көкөністер болуы керек, Өйткені олар витаминдер мен минералдардың негізгі көзі болып табылады. Витаминдер ағзадағы көптеген процестердің қалыпты жүруі үшін қажет және олардың жетіспеушілігі гиповитаминозға әкеледі, оның белгілерінің бірі ұйқышылықты арттырады.

Диетаны қадағалаңыз және белсенді өмір салтын ұстаныңыз, содан кейін тамақтанғаннан кейін маужыраудың азая бастағанына куә боласыз.