Неге әйелдердің жасы ұлғайған сайын бала көтеру қабілеті төмендейді?

Неліктен жас ұлғайған сайын жүкті болу ықтималдығы төмендейді және 20 жаста үш-төрт айға созылатын процесс 40-тан кейін жылдарға созылуы мүмкін? Бұл сұраққа жауап беру үшін біздің жыныс жасушаларының - сперматозоидтар мен жұмыртқалардың қалыптасу механизмдеріне жүгінуге тура келеді.

Хромосомалардың жартысы анадан, жартысы әкеден болуы керек болғандықтан, тектік жасушалардың хромосомаларын бірдей етіп дәл бөлу керек.

Қазіргі қоғамда ұрпақты болу үшін жасқа байланысты өзгерістер бойынша бедеулік жиі кездеседі. Көптеген қыздардың 30 жастан кейін ғана отбасын құруының көптеген себептері бар. Бүгінгі таңда әйелдердің өзіне қамқорлық жасау және денсаулығын бақылау мүмкіндігі көбірек, бірақ мұның бәрі ұрпақты болу функциясының жасқа байланысты төмендеуін жоққа шығармайды. Аналық бездердегі жұмыртқалардың санын азайтудың табиғи процесіне байланысты әйелдің жасы ұлғайған сайын құнарлылық төмендейтінін түсіну маңызды. Және бұл процесс көптеген әйелдер күткеннен әлдеқайда ерте басталуы мүмкін.
Бұл мәселедегі қателіктің бағасы генетикалық ақаулармен есептеледі (мысалы, «қосымша» 21-хромосома балада Даун синдромының дамуына әкеледі), сондықтан жасушалар дәлдік үшін әдеттен тыс стратегияны пайдаланады. Олар өздерінің хромосомаларын әдейі бұзады, содан кейін оларды жұппен қалпына келтіреді, осылайша олардың таралуын бақылайды. «Қосымша» хромосомалар қалпына келтірілмейді және деградацияланады. Дегенмен, кейде тіпті бұл процесс сәтсіздікке ұшырайды, нәтижесінде әртүрлі синдромдары бар адамдар дүниеге келеді.
Алайда, Орегон университетінің (АҚШ) зерттеушілері көрсеткендей, жас ұлғайған сайын жасушалардың ДНҚ-ны қалпына келтіру қабілеті төмендейді, бұл жыныс жасушаларының, ең алдымен жұмыртқалардың сапасының нашарлауына әкеледі. Мұны анықтау үшін ғалымдар гермафродит құрттарының Caenorhabditis elegans сперматозоидтарын шығару қабілетіне тосқауыл қойды, бұл оларды функционалды түрде аналыққа айналдырды. Бұл жұмыртқаның қартаюының әсерін сперматозоидтардың сарқылу әсерінен ажырату үшін қажет болды, бұл да ерлердің құнарлылығының төмендеуіне әкеледі.
Спермалардың азаюы хромосомалардың үзілістерінің пайда болу жылдамдығына, ал жұмыртқалардың қартаюы олардың қалпына келу жылдамдығы мен дәлдігіне әсер ететіні анықталды. Басқаша айтқанда, аналық неғұрлым ересек болса, соғұрлым оның жұмыртқаларындағы хромосомалардың көп мөлшері бұзылып, ұрпақтың тозуы немесе өлімге дейін жеткізетін генетикалық бұзылуларға әкеледі.