Мемлекетке опасыздық жасаған Мәсімов билікке қалай келді?

Ресейлік журналист Леонид Млечин «Қайғылы қаңтар» кітабында қаңтар оқиғасы кезінде ұсталған Ұлттық қауіпсіздік комитетінің (ҰҚК) бұрынғы төрағасы Кәрім Мәсімовтің мансабының қалай өрбігенінің жай-жапсарын ашып берді.

«Тоқаев маған Назарбаевтың айтқан сөздерін бөлісті: «Мен сізді отыз жылдан бері білемін, бірақ мен сізді мұндай әрекеттерге қабілетті деп ойламадым. Ал енді республикада олар Тоқаевтың Назарбаевқа деген көзқарасын шешеді деп күтуде. Бұл нені білдіреді? Нұрсұлтан Әбішұлы – қазіргі мемлекеттің, Қазақстан Республикасының негізін қалаушы. Бірақ республикада білімді адамдар (және өте сенімді) айтады және әлеуметтік желілерде олар ҰҚК-нің бұрынғы төрағасы Кәрім Мәсімовтің тергеу барысында Назарбаев елдегі ең жоғары лауазымына 3 жылға қайта оралуға шешім қабылдағанын көрсетті деп тікелей жазады.Содан кейін «қолайлы» адамды қоймқшы болды. Сондықтан Тоқаевтан құтылу туралы шешім қабылданды. Ал Мәсімовтың өзіне шексіз өкілеттігі бар премьер-министр лауазымы уәде етілген», - деп жазды Млечин.

Оның айтуынша, Тоқаев бірінші президентке: «Нұрсұлтан Әбішұлы, біз билік мәселесін шешуіміз керек, қазіргі жағдай тұрақсыздыққа толы», – дегені белгілі болды.

«Тәжірибелі Назарбаев бұған күліп қана қойды: - Менің міндетім сізге көмектесу, бірақ мен біздің жетістігімізді қалаймын. Ал әлеуметтік желілерде олар Мәсімовтің жоспары басқа болғанын айтады...  Айтпақшы, бұл кітаптың беттерінде жиі айтылатын Кәрім Мәсімов кім? Ол 1965 жылы Целиноград (қазіргі Астана) қаласында инженер Қажымқан Мәсімовтің отбасында дүниеге келген. Қазақтың ұлы саясатында этникалық шығу тегі мен рулық байланыстары (басты үш жүзге – аға, орта және кіші жүзге жататын) шешуші рөл атқармаса да, маңызды рөл атқаратынын айта кеткен жөн. Кәрім Мәсімовтің әкесі – ұйғыр. Бірақ оның ұлы өзін қазақпын деп атады, тіпті Мәсімовтердің қазақтан шыққаны туралы кітап пайда болды», - делінген кітапта.

Автор парламентте Мәсімовті премьер-министр етіп тағайындау туралы ұсыныспен сөйлеген Назарбаевтың: «Ұлы-қиырсыз даламызда түрлі қазақ болды, солардың бірі Кәрім Мәсімов еді» деп айтқанын еске салды.

«Осылайша ол өзінің қамқоршысына қазақстандық саясатқа өзіндік билет берді. Әкесі Қажымқан ерекше қабілетті адам болған. Кеңес заманында ол йогамен кәсіби түрде дерлік айналысқан. Губерниялық Целиноград үшін бұл ерекше және қауіпті болды. Жазалаушы медицинаның қуғын-сүргінінен қашқан Қажымқан Мәсімов Арктика шеңберінен асып, сол жерде үш жыл құрылыс экспедициясында жұмыс істейді. Алматыға оралған ол сол кездегі республика басшысы Қонаевтың бірінші көмекшісі Дүйсетай Бекежанов достасады. Бір қызығы, 1980 жылдардың ортасында Назарбаевтың қас жауына айналғандардың бірі Бекежанов болды», - деп жазады автор.

Млечиннің айтуынша, Назарбаев көп нәрсені еске алады.

«Бәрі іске қосылды: қауесет, жала, қорқыту, өтірік. Оны ұйымдастыруды осы істің «кәсіби шебері» Бекежанов қолға алды», - дейді Назарбаев.

«Содан кейін Бекежанов пара алды, қызметтік өкілеттігін асыра пайдаланды, аса ірі көлемде мемлекет мүлкін жымқырды деген айыппен қамауға алынып, сегіз жылға сотталды. Қазақстанның тұңғыш президенті Кәрім Мәсімовті өзіне жақындатып, премьер-министр, кейін ҰҚК төрағасы етіп тағайындады. Ал бұл сенімді адам. Мәсімов Қазақстанның билік құрылымындағы басты тұлғаға айналды. Оған министрлер, кәсіпкерлер, депутаттар тағзым етті. Бірақ кейіннен бәрі одан бас тартады – достары да, жолдастары да, қарамағындағылары да, серіктері де. Кәрім Мәсімов жастайынан Назарбаевтың күйеу баласы Тимур Құлыбаевпен дос болған. Олар күшті тандем құрды. Құлыбаев өзінің қаржылық және өнеркәсіптік империясымен қазақстандық миллиардерлердің тізімінде сенімді түрде бірінші орынға шықты. Олардың айтуынша, Құлыбаев Кәрім Мәсімовті қайын атасына қабілетті әрі болашағы зор менеджер ретінде таныстырған», - деп нақтылады журналист.

Дегенмен, ол «Тоқаевтың өзі Мәсімовке мансап сатысын көтеруге көмектесті» деп қосады.

«1990 жылы маған Қытайдағы КСРО елшілігінің ғимаратында бір жігіт келіп, оның Ухань университетінің студенті екенін, ол жерде қытай тілін оқып жатқанын айтты. Сонда ол: «Мен сенің партком мүшесі екеніңді білемін, маған КПСС-ке өтуге ұсыныс бере аласың ба?» деді. «Партия ыдырап, кеңестік қоғамдағы жетекші саяси күш болмай қалды» деген менің ескертуіме жауап ретінде Мәсімов партия мұратын нығайтуға үлес қосқысы келетінін нық сеніммен айтты. Сөйтіп мен оның «партиялық құдасы» болдым. Ал Қазақстанға оралғаннан кейін Мәсімов Тимур Құлыбаев пен оның әйелі Динара Назарбаева сатып алған «Халық банкін» («Халық банкі») басқарды», - делінген кітапта.

Оның айтуынша, Тоқаев 1999 жылы қазанда премьер-министр болған кезде Мәсімовті Көлік және коммуникация министрі қызметіне шақырғанын есіне түсіргенді ұнатпайды.

Тоқаев былай деп түсіндірді: «Оның жеке командасы болған жоқ, ол қарапайым және қабілетті жігіт сияқты көрінді. Кейін оның көптеген достары Мәсімов туралы дәл осылай айтатын болады. Қазақстанның жоғары лауазымдарында жұмыс істей отырып, ол шетелдік элитамен пайдалы байланыстар орнатумен белсенді айналысты. Мәсімов қамауға алынғаннан кейін беделді адамдар оны қорғауға шығып, Батыс құндылықтары мен демократияны жақтаушы, Қазақстандағы Ресей мен Қытай ықпалына қарсы күрескерді дереу босатуды талап етті. Ал Ресейде ол Батыстың Қазақстанға зиянды ықпалына қарсы шыққан мәскеушіл адам болып саналды», -  деп жазды Млечин.