Жұмбақ флот Ресейге бүкіл әлем бойынша мұнай тасымалдауға көмектесеуде

Ресей мұнайы бүкіл әлем бойынша сатып алушыларға жол табуды жалғастыруда. Бір қызығы, тіпті оның мұхиттар арқылы қозғалысын бақылайтындар да оны кім тасымалдап жатқанын анықтай алмауда. 

"Батыстың Ресейге Украинаға басып кіруіне байланысты санкциялары күшейген кезде, Ресей мұнайының экспортын жеңілдетуге дайын құпия танкерлердің флотына көбірек кемелер қосылды. Сала мамандары бұл "көлеңкелі" флоттың көлемін шамамен 600 кеме немесе әлемдегі ірі танкерлердің шамамен 10% құрайды деп есептейді. Ал сандар әлі де өсу үстінде", - дейді CNN наурыз айында жарияланған материалда.

CNN телеарнасы бұл кемелерге кім иелік ететіні және басқаратыны "жұмбақ күйде" екенін атап өтті. Өткен жылдан бері санкцияларға байланысты көптеген батыстық жүк жөнелтушілер Ресеймен өзара жұмыс істеуден бас тартты, бірақ "жаңа, аз танымал ойыншылар пайда болды, кейбір жағдайларда Дубайдағы немесе Гонконгтағы компаниялар тартылған". Бұл ретте телеарнаның хабарлауынша, олардың кейбірі еуропалықтардан танкерлер сатып алса, енді біреулері полигонда болуы тиіс "ескі кемелерді" пайдаланған.

Мәскеу батыстық жүк жөнелтушілермен қарым-қатынас жасаудан аулақ болуға тырысатындықтан, жасырын флоттың маңызы артып келеді. Еуропадағы тұтынушыларға теңізден ресейлік мұнай мен дизель сияқты тазартылған өнімдерді сатып алуға тыйым салынғандықтан, Қытай мен Үндістандағы тұтынушылар оларды ығыстырып жатыр. Алыстағы сатып алушыларға жеткізу қосымша күрделіліктер мен заңды тәуекелдерді шешуге дайын кеме иелеріне қосымша қайықтарды қажет етеді. G7 елдері ресейлік мұнайға баға шектеулерін енгізгеннен кейін іс тіпті күрделене түскені бар.
Сондай-ақ мақалада "әлемдегі екінші ірі мұнай экспорттаушысы" өз жұмысын жалғастыруға ұмтылу барысында ондаған жылдар бойы қалыптасқан сауда үлгісін өзгертіп, "әлемнің энергетикалық жүйесін екіге бөлді" делінген.
"Ешқандай ресейлік бизнеспен айналыспайтын флот бар және тек ресейлік бизнеспен айналысатын флот бар. Екеуін қатар тек бірнеше кеме жасайды", - деді  EA Gibson халықаралық тасымалдау брокері зерттеу бөлімінің басшысы Ричард Мэттью  CNN-ге.

"Сұр" және "қара" кемелер
Материалда сондай-ақ Халықаралық энергетика агенттігінің деректеріне сілтеме жасалады. Оған сәйкес, Қытай 2022 жылы ресейлік мұнай импортын тәулігіне орта есеппен 1,9 миллион баррельге дейін арттырды - 2021 жылмен салыстырғанда 19% артық. Өз кезегінде Үндістан сатып алуды 800%-ға, орташа есеппен тәулігіне 900 мың баррельге дейін арттырды.

Журналистер бұл тапсырыстарды орындау үшін теңізге жарамды кемелер қажет, бірақ Ресейдің ұлттық флотында кемелер жетіспейді, сондықтан "көлеңкелі" флот көмекке келді деп есептейді.
Kpler компаниясының жүк тасымалы бойынша аға талдаушысы Мэттью Райт ресейлік мұнайды тасымалдайтын кемелерді "сұр және қара кемелер" деп екі санатқа бөледі. Сұр кемелер деп Ресейдің Украинаға басып алғаннан кейін пайда болғандары, ал қараңғы кемелер деп Батыс санкцияларынан аулақ болу үшін жақында Ресей мұнайын тасымалдауға ауысқан Иран мен Венесуэла науқанының ардагерлерін айтады.
"Көбінесе олардың AIS қабылдағышын өшіру арқылы өз әрекеттерін бүркемелейтіні туралы кейбір дәлелдер бар" - дейді Райт "қараңғы" кемелер туралы.
Батыс елдері ресейлік мұнай импортының көпшілігіне тыйым салғанымен, батыс кемелерінің Қытай мен Үндістан сияқты сатып алушыларға тауарларды жеткізуіне немесе G7 бағасының шектеулеріне сәйкес сақтандыру сияқты қызметтерді көрсетуіне кедергі келтіретін ережелер жоқ. Kpler мәліметтері бойынша қаңтарда еуропалық кемелер ресейлік шикі мұнай саудасының 36% құрады.

"Венесуэла мен ирандық мұнайды бүкіл әлемге тасымалдаған қараңғы флот – бәріміз көбейеді деп күткен нәрсе болды және бұл орын алды", - дейді Rystad Energy кеңес беру орталығының аға сарапшысы Янив Шах.

Басты себептердің бірі - Ресей мұнайын Қытай немесе Үндістансияқты ұзақ сапарға жіберу Финляндия сияқты көрші елдерге жөнелтуден гөрі тиімсіз. EA Gibson-ның айтуынша, қазір Ресейге басып кіруге дейінгіден төрт есе көп мұнай тасымалдау мүмкіндігі қажет.

Мұнай сауда фирмасының басқа топ-менеджерінің айтуынша, нәтижесінде ай сайын көлеңкелі флотқа шамамен 25-35 кеме сатылады. Global Witness коммерциялық емес ұйымының бағалауы бойынша, 2022 жылдың ақпан айының соңы мен осы жылдың қаңтары аралығындағы мұнай танкерлері сатылымының төрттен бірі белгісіз сатып алушыларға тиесілі, бұл өткен жылғыдан екі есе көп.

Қытай экономикасын қалпына келтіру үшін көбірек отын қажет болса, алдағы айларда сұраныс артуы мүмкін.
EA Gibson-ның зерттеу жетекшісі Ричард Мэттьюс «көлеңкелі» флотта "өз деңгейінде дейін сақталмаған ескі кемелердің" пайда болуына байланысты "үлкен апат ықтималдығы күн сайын артып келеді" деп санайды.
"Қараңғы флотта" 15 жылдан асқан кемелердің үлкен контингенті бар деп есептеледі, ал ірі мұнай компаниялары мұндай кемелерді тозғандықтан жүйелі түрде шығарып тастап отырады. Қазір бұл кемелердің көбеюі әлем бойынша көбейіп жатыр", - деп түсіндіріледі мақалада.