Жыныстық зорлық-зомбылық жасағандар енді қалай жазаланады?

Бүгін, 19 маусым  –  халықаралық жыныстық зорлық-зомбылыққа қарсы күн. Әр адамның құқығы екінші адамның құқығы басталған жерге дейінгі ауқымды алады. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясында: "Ешкім де азапталуға немесе қадір-қасиетін қорлайтындай адамшылыққа жатпайтын қатыгездік жолмен жәбірленуге немесе жазалануға тиіс емес",-делінген. Әр ел қылмысқа түрліше жаза қолданады. 2024 жылдың 15 сәуірінде Президент Қасым-Жомарт Тоқаев тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күресуге бағытталған заңға қол қойды. Bugin.kz тілшісі 15 маусымнан бастап күшіне енген бұл заңға сай жыныстық зорлық жасағандарға берілетін жаза қалай өзгеретінін зерттеді.

ҚР Президенті жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссия мүшесі Тоғжан Қожалы заңдағы өзгерістер туралы айтып берді.

- Осы заң күшіне енісімен елімізде педофилдер өмір бойына бас бостандығынан айырылады. Бала зорлағандарға балама жаза тағайындалмайды. 

- 16 жасқа толмаған баланы сексуалдық сипаттағы жәбірлегені (ұсыну, тиісу) үшін 200 АЕК (2024 ж. 738 400 теңге) мөлшерінде айыппұл салынады. 200 сағатқа дейін қоғамдық жұмыстарға тарту немесе 40 күн қамауға алу түрінде жаза қарастырылады.

- Қазір Қылмыстық кодексте азаптау жүйелі түрде ұрып-соғу емес, "жәбірленушіні азаптау мақсатында ерекше қатыгездікпен жасалған зорлық-зомбылық әрекеттері, келеке-мазақ ету" ретінде сипатталады. Ең жоғары жаза – 4 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылады.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексте "Кәмелетке толмағанды ​​қорлау (қорлау, киберқорлау)" 127-2-бабы пайда болады. Бұрын мұндай құқық бұзушылықтар Қазақстанда жазаланбаған. Бап бойынша ең төменгі жаза – 10 АЕК көлемінде айыппұл (36 920 теңге). Егер әрекет қайталанса, айыппұл 30 АЕК (110 760 теңге) дейін өседі. Егер 12-16 жас аралығындағы бала бұзақылық жасаса, оның ата-анасына ескерту немесе 10 АЕК көлемінде айыппұл салынады.

Еңбек кодексінде тұрмыстық зорлық-зомбылықтан зардап шеккен қызметкерлердің жұмыс берушілеріне арнайы талап белгіленген. Енді 97-бап бойынша жұмыс берушілер мұндай қызметкерлерге күнтізбелік 30 күннен аспайтын мерзімге жалақысы сақталмайтын демалыс беруге міндетті болады. Демалыс алу үшін қызметкер хабарлама жазып, арнаулы әлеуметтік қызметтерді алу туралы шарттың көшірмесін ұсынуы керек.

- Жаңа заң арқылы зорлық-зомбылық құрбандары психологиялық және заңгерлік көмекке қол жеткізе алады және өздерін қауіпсіз қорғай алады.