Ақтаудағы ұшақ апаты: Әзербайжан Қазақстан жариялаған алдын ала есепке пікір білдірді

Әзербайжанның Цифрлық даму және көлік министрлігі  Azerbaijan Airlines (AZAL) компаниясына тиесілі Embraer 190 жолаушылар ұшағының Ақтау әуежайы маңында апатқа ұшырауына байланысты алдын ала зерттеу қорытындыларын жариялады. Тексеру жұмыстары 1944 жылғы Чикаго конвенциясының 13-қосымшасына сәйкес жүргізілген, деп хабарлайды Bugin.kz порталы.

Бұл ақпаратты Minval.az порталы таратты.

“2024 жылы 25 желтоқсанда Әзербайжанның Баку қаласынан Ресейдің Грозный қаласына бағыт алған “Embraer 190-100 IGW” жолаушылар ұшағы (мемлекеттік реестрдегі нөмірі 4K-AZ65) Қазақстан Республикасы аумағында, Ақтау әуежайы маңында апатқа ұшырады. Оқиға салдарынан экипаждың екі мүшесі (әуе кемесінің капитаны мен екінші ұшқыш), аға бортсерік және 35 жолаушы қаза тапты. Алайда ұшқыштар мен бортсеріктердің кәсібилігі, ерлігі мен жанқиярлығының арқасында ұшақтың апатты қонуы сәтті жүзеге асырылып, 29 адамның өмірін сақтап қалуға мүмкіндік туды.

Апат туралы хабар түскен бойда Қазақстанда құтқару жұмыстары жүргізіліп, аман қалған жолаушылар эвакуацияланып, медициналық көмек көрсетілді.

Апаттың себептері мен тергеу барысы

Чикаго конвенциясына сәйкес, әуе апаты қай мемлекет аумағында орын алса, сол ел тиісті тергеу жұмыстарын жүргізуге міндетті. Бұл зерттеудің басты мақсаты кінәлілерді анықтау емес, керісінше, авиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп, болашақта осындай оқиғалардың алдын алу.

Тексеруге Әзербайжан тарапы да белсенді қатысып, апат орнына барып, дәлелдер жинау, "қара жәшіктерді" (CVFDR) талдау, ұшақ бөлшектерін зерттеу секілді барлық процестерге араласты. CVR (Cockpit Voice Recorder) экипаждың дауыс жазбасын сақтаса, FDR (Flight Data Recorder) ұшу параметрлерін тіркейді. Ұшақта осы екі функцияны біріктіретін екі CVFDR құрылғысы болған.

Халықаралық азаматтық авиация ұйымының (ИКАО) талаптарына сәйкес, тергеуді жүргізуші мемлекет апаттан кейін 30 күн ішінде алдын ала есепті ұсынуы тиіс. Қазақстан құрған тергеу комиссиясы бұл құжатты әзірлеу барысында Әзербайжан сарапшыларымен бірлесіп жұмыс істеді.

Алдын ала есепте расталған негізгі фактілер:

Embraer 190-100 IGW (4K-AZ65) жолаушылар ұшағы Бакуден Грозныйға ұшқан сәттен бастап апатқа дейінгі аралықта әуе кеңістігінде ұшуға жарамды болған. Бұл факт FDR құрылғысы арқылы расталған.

Ұшақтың екі қозғалтқышы апат болғанға дейін ешқандай техникалық ақаусыз жұмыс істеген.

Грозный әуежайы маңында ұшу кезінде ұшақтың GPS навигациялық жүйесі істен шыққан.

Ауа райының қолайсыздығынан Грозный әуежайына екінші мәрте қону мүмкін болмай, экипаж Бакуге қайту туралы шешім қабылдаған.

Осы шешім қабылданған сәтте (Грозный әуе кеңістігінде) "қара жәшікте" екі белгісіз сыртқы дыбыс тіркелген (бір-бірінен 24 секунд аралығында).

Бірінші сыртқы дыбыстан 4 секунд өткенде 3-ші гидравликалық жүйе, 6 секундтан кейін 1-ші гидравликалық жүйе, ал 21 секундтан соң 2-ші гидравликалық жүйе істен шыққан.

Ұшақ фюзеляжында (денесінде) көптеген зақымданулар анықталған. Әсіресе, тік және көлденең тұрақтандырғыштар, сол жақ қанат пен қозғалтқыш қатты зақымданған.

Фюзеляждағы зақымданулардың сыртқы объектілердің әсерінен болғаны анықталған. Алайда, құстармен соқтығысу фактісі расталмаған.

Зақымданған аймақтардан ұшаққа жатпайтын бөгде заттар табылып, алынған. Бұл заттардың нақты қандай нысанға тиесілі екенін анықтау үшін қосымша сараптама жүргізіледі.

Апат кезінде ұшақтың негізгі басқару жүйелері 05:13:32-де істен шыққан.

05:21:42-де Грозный диспетчерлік қызметі "Ковер" операциясын жариялаған.

Кислород баллонының жарылуы туралы ешқандай дерек тіркелмеген.

Аталған фактілердің барлығы фото, аудио және цифрлық жазбалармен расталған.

Оқиғаның түпкілікті себептері жыл соңына дейін анықталады

Чикаго конвенциясының талаптарына сәйкес, алдын ала есептен кейін бір жыл ішінде апаттың түпкілікті себептерін анықтайтын толық қорытынды есеп дайындалуы тиіс. Бұл жұмыс Қазақстан тарапынан жүргізілуде және оған өзге де мүдделі елдер қатысуда.

Қорытынды есеп ИКАО және халықаралық авиациялық ұйымдарға ұсынылып, ұқсас апаттардың алдын алу үшін тиісті шаралар қабылдау мақсатында барлық мүдделі тараптарға жіберілетін болады.